Urlop tacierzyński 2024 to prawo ojca. O czym pamiętać?

Zmiany w Kodeksie pracy spowodowały, że rodzice – w tym ojcowie – mają teraz więcej możliwości w kwestii korzystania z opieki nad dziećmi. Jednym z urlopów przysługujących tacie jest urlop tacierzyński, często mylony z urlopem ojcowskim. Czym różnią się te dwa uprawnienia? Jaki jest wymiar urlopu tacierzyńskiego? Ile tata ma czasu na jego wykorzystanie?

Urlop tacierzyński 2024 – co to jest i ile trwa? 

Świadczeniem przysługującym świeżo upieczonym ojcom jest urlop tacierzyński. Nazwa ta to potoczne określenie odnoszące się do części urlopu macierzyńskiego, z którego rezygnuje matka na rzecz ojca dziecka. Długość takiego urlopu jest zależna od tego, ile dni wolnego wykorzysta mama dziecka. Co do zasady, musi ona skorzystać z co najmniej 14 tygodni i dopiero resztę może kontynuować tata.  

W danej sytuacji ilość wolnych tygodni jest uzależniona od liczby dzieci urodzonych podczas jednego porodu i może wynosić: 

• 6 tygodni (jedno dziecko), 
• 17 tygodni (dwoje dzieci), 
• 19 tygodni (troje dzieci), 
• 21 tygodni (czworo dzieci), 
• 23 tygodnie (pięcioro i więcej dzieci). 

Komu przysługuje urlop tacierzyński i ile jest płatny? 

Z urlopu tacierzyńskiego mogą skorzystać pracownicy zatrudnieni na umowę o pracę, ale nie tylko. Warunkiem uzyskania urlopu jest ubezpieczenie i regularne odprowadzanie składek. Zleceniobiorcy i osoby posiadające działalność gospodarczą mogą skorzystać z tacierzyńskiego pod warunkiem nieprzerwanego okresu ubezpieczeniowego przez co najmniej okres 90 dni.  

Czy przysługuje wynagrodzenie za urlop tacierzyński? W tym pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia, ale otrzymuje zasiłek macierzyński. Według obowiązujących norm osobie pracującej przysługuje 100 proc. podstawy zasiłku. Jego podstawę stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzonych miesiąc, w którym powstało prawo do zasiłku. Wobec tego nie da się dokładnie sprecyzować, ile płatny jest urlop tacierzyński, ponieważ to zależy od wysokości dochodów pracownika uprawnionego do tego świadczenia. 

Kto płaci za urlop tacierzyński?

Zasiłek za pobyt na urlopie tacierzyńskim jest wypłacany przez ZUS. Właśnie dlatego warunkiem przyznania tego świadczenia jest zatrudnienie na umowie o pracę albo odprowadzanie składek na ubezpieczenie zdrowotne bez opóźnień przez co najmniej 90 dni przy zatrudnieniu na podstawie innych umów lub przy prowadzeniu własnej działalności gospodarczej. Wypłatę przysługującego świadczenia Zakład Ubezpieczeń Społecznych pracownik otrzymuje nie później niż w terminie 30 dni od daty złożenia dokumentów.

Kiedy złożyć i jak przygotować wniosek o urlop tacierzyński?

Złożenie wniosku u pracodawcy jest kluczowym elementem, aby uzyskać urlop tacierzyński. Należy to zrobić najpóźniej 14 dni przed planowanym jego rozpoczęciem. Warto pamiętać, że formalności muszą dopełnić oboje z rodziców. Matka dziecka musi powiadomić pracodawcę, że wraca z macierzyńskiego maksymalnie 7 dni przed powrotem oraz okazać: 

• oświadczenie w formie pisemnej o rezygnacji z macierzyńskiego na rzecz podjęcia przez ojca urlopu i datę rozpoczęcia jego korzystania z zasiłku macierzyńskiego,  
• zaświadczenie uzyskane od przełożonego ojca dziecka o przyznanym urlopie tacierzyńskim,  
• w przypadku działalności spoza branży rolniczej – datę i informacje o jej zawieszeniu. 

Tata dziecka do swojego wniosku powinien dołączyć następujące dokumenty: 

• skrócony odpis aktu urodzenia dziecka lub kopię dokumentu, potwierdzającą zgodność z oryginałem (potwierdza ZUS lub płatnik składek) 
• zaświadczenie od podmiotu wypłacającego zasiłek, zawierające informacje o zasiłku macierzyńskim pobieranym przez matkę. 

Urlop tacierzyński, gdy matka nie pracuje 

Pracodawca jest zobowiązany do przyznania urlopu tacierzyńskiego i nie ma prawa do jego odmowy. Jedynym wyjątkiem jest sytuacja, gdy matka nie ma prawa do urlopu macierzyńskiego z uwagi na bezrobocie. W takiej sytuacji ojciec, mimo zatrudnienia, nie może ubiegać się o urlop tacierzyński. 

Urlop ojcowski a tacierzyński – różnice 

Urlop tacierzyński nie jest tym samym, co urlop ojcowski. Różnica jest m.in. w przysługującym wymiarze. Maksymalny wymiar tacierzyńskiego to 6 tygodni w przypadku narodzin jednego dziecka. Urlop ojcowski trwa krócej, bo 14 dni i jest niezależny od decyzji matki, co oznacza, że tata może z niego skorzystać w dowolnym momencie, zgodnie z określonymi warunkami.  

Ojciec może wykorzystać go również w tym samym czasie, w którym matka korzysta z urlopu macierzyńskiego. Ma także prawo niezależnie od tego, czy mama ma uprawnienia rodzicielskie.  

Do kiedy można wykorzystać urlop tacierzyński?  

Urlop tacierzyński trzeba wykorzystać w całości, bezpośrednio po tym, jak mama zrezygnuje z kontynuowania swojej części urlopu macierzyńskiego. Jeśli tata nie dopilnuje terminów i złoży wniosek zbyt późno, może utracić prawo do tego świadczenia. W takiej sytuacji urlop przepadnie i nie będzie można go wykorzystać w późniejszym terminie. 

W przypadku urlopu ojcowskiego – pracownik może z niego korzystać do czasu ukończenia przez dziecko 12 miesiąca życia lub dnia uprawomocnienia decyzji sądu o przysposobienie dziecka. Warto pamiętać, że w sytuacji, gdy na świat przyjdą bliźnięta, to długość wolnego nie ulega zmianie.

Bibliografia:

1. https://zielonalinia.gov.pl/-/prawo-do-urlopu-tacierzynskiego-i-ojcowskiego-gdy-matka-dziecka-nie-pracuje [28.02.2024]
2. https://www.zus.pl/-/jak-uzyskac-zasilek-macierzynski-przez-ojca-dziecka-za-okres-urlopu-ojcowskiego [28.02.2024]