Znamy laureatów medycznego Nobla. Victor Ambros i Gary Ruvkun docenieni za odkrycie mikroRNA

Tegorocznymi laureatami nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny zostali Victor Ambros i Gary Ruvkun. „Za odkrycie mikroRNA i jego roli w potranskrypcyjnej regulacji genów ” – podano w uzasadnieniu. 

Nagroda Nobla w dziedzinie medycyny i fizjologii

Niezmiennie od ponad 100 lat ogłoszenie laureatów nagrody Nobla wzbudza ogromne emocje. To prestiżowe wyróżnienie jest marzeniem wielu badaczy. Tradycyjnie Tydzień Noblowski otwiera ogłoszenie laureatów z medycyny i fizjologii. Lista nominowanych jest do końca utrzymywana w tajemnicy.

Członkinią komitetu przyznającego Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny jest m.in. Juleen Zierath. Naukowczyni, specjalistka endokrynologii i metabolizmu w filmie opublikowanym na oficjalnym kanale @NobelPrize wyjaśniła, jakie są najważniejsze kryteria przyznawania tej prestiżowej nagrody.

„Mamy możliwość przyjrzenia się wielu świetnym obszarom nauki” – przyznała Zierath. „Nie nagradzamy naukowego dorobku życia. Nagradzamy odkrycie” – dodała naukowczyni z Instytutu Karolinska, której komitet przyznaje ten laur.

Zierath podkreśliła, że decyzja o przyznaniu nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny wymaga wytężonej pracy nad udowodnieniem medycznej wagi danego odkrycia.

„Chodzi o zmianę sposobu, w jaki myślimy o danym problemie, (…) o zmianę paradygmatu” – wyjaśniła Zierath.

W ubiegłym roku nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny otrzymali węgierska biochemiczka Katalina Kariko i amerykański immunolog Drew Weissman. Zostali wyróżnieni za odkrycia, które stały się podstawą opracowania skutecznych szczepionek mRNA przeciw koronawirusowi wywołującemu COVID-19.

Victor Ambros i Gary Ruvkun – laureatami medycznego Nobla 2024

Wśród tegorocznych pretendentów do zdobycia nagrody Nobla w dziedzinie medycyny i fizjologii byli m.in.

• Jonathan C. Cohen i Helen H. Hobbs za badania nad genetyką metabolizmu lipidów,
• Ann M. Graybiel, Okihide Hikosaka i Wolfram Schultz za badania nad jądrami podstawnymi mózgu,
• Davor Solter i Azim Surani za badania w dziedzinie epigenetyk.

Kogo w tym roku nagrodził Komitet Noblowski za odkrycia w dziedzinie fizjologii i medycyny? W poniedziałek 7 października godzinie 11.30 Komitet Noblowski poinformował, że tegorocznymi laureatami Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny zostali Victor Ambros i Gary Ruvkun.

„Odkryli mikroRNA, nową klasę maleńkich cząsteczek RNA, które odgrywają kluczową rolę w regulacji genów. Ich przełomowe odkrycie ujawniło zupełnie nową zasadę regulacji genów. Okazało się to niezbędne dla organizmów wielokomórkowych, w tym ludzi” – czytamy w uzasadnieniu.

Tegoroczni nobliści w dziedzinie medycyny zostali docenieni za odkrycie, którego dokonali w 1993 r. Dr hab. Magdalena Dziembowska z Instytutu Biologii Funkcjonalnej i Ekologii Uniwersytetu Warszawskiego, zaznaczyła, że naukowcy prowadzili swoje badania pierwotnie na bardzo prostym organizmie Caenorhabditis elegans.

„Jest to maleńki nicień i rzeczywiście w nim udało się po raz pierwszy zidentyfikować tą krótką cząsteczkę mikroRNA , która wpływała na rozwój nicienia i determinowała jego wygląd” – wyjaśniła.

Ekspertka podkreśliła, że to odkrycie ma uniwersalny charakter i dotyczy procesu regulacji aktywności genów u wszystkich organizmów wielokomórkowych, również u ludzi.

„Obecnie wiadomo, że ludzki genom koduje ponad tysiąc mikroRNA. MikroRNA okazują się mieć fundamentalne znaczenie dla rozwoju i funkcjonowania organizmów” – możemy przeczytać w uzasadnieniu komitetu noblowskiego.

Gdy proces regulacji genów za pośrednictwem tych cząsteczek ulega zakłóceniu, wówczas może dojść do rozwoju wielu poważnych chorób, w tym nowotworów, cukrzycy czy schorzeń autoimmunologicznych. Dlatego zrozumienie regulacji aktywności genów było ważnym celem przez wiele dziesięcioleci.

Victor Ambros – noblista o polskich korzeniach

Jeden z tegorocznych noblistów ma polskie korzenie. Victor Ambros jest synem polskiego uchodźcy wojennego. Amerykański biolog rozwojowy urodził się w Hanoverze w New Hampshire. Dorastał w Vermont w rodzinie wielodzietnej. Jego ojciec z powodu wojny musiał przerwać edukację. Chodził tylko przez rok do liceum, później został schwytany przez Niemców i spędził resztę wojny jako robotnik przymusowy. Ambros w jednym z wywiadów podkreślił, że nosi w sobie ogromny podziw dla swojego taty.

„Czułem, że był kimś, kto stracił szansę na formalne wykształcenie, ale mimo to stworzył wspaniałe życie dla siebie i swojej rodziny” – przyznał tegoroczny noblista.

Dodał, że obserwowanie kontrastu pomiędzy tym, jakie on ma możliwości rozwoju, a jakie miał jego ojciec, było dla niego paliwem napędzającym do wytrwałej pracy naukowej.

„To pomagało mi trzymać się planu – uczyć się ciężko, by zadowolić tatę. Był więc dla mnie bardzo ważną osobą przez całe dzieciństwo i liceum. Nadal jest!” – mówił w rozmowie z Jane Gitschier.

Victor Ambros jest amerykańskim biologiem rozwojowym. W 1979 r. ukończył doktorat na Massachusetts Institute of Technology pod nadzorem laureata Nagrody Nobla Davida Baltimore’a. Jest wykładowcą na Uniwersytecie Harvarda.

Drugi tegoroczny laureat Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny Gary Bruce Ruvkun pochodzi ze Stanów Zjednoczonych. Urodził się w marcu 1952 r. w Berkeley (Kalifornia). Ukończył doktorat z genetyki bakterii pod nadzorem Fredericka Ausubela. Jest biologiem molekularnym w Massachusetts General Hospital i profesorem na Harvard Medical School w Bostonie. Jego największym osiągnięciem jest odkrycie mechanizmu, za pomocą którego lin-4, pierwszy mikroRNA (miRNA) odkryty przez Victora Ambrosa, reguluje translację docelowych informacyjnych RNA poprzez niedoskonałe parowanie zasad do tych celów.

Tydzień Noblowski 2024 r.

Poniedziałkowe ogłoszenie laureatów z dziedziny fizjologii i medycyny rozpoczęło Tydzień Noblowski. W kolejnych dniach poznamy laureatów w pięciu pozostałych dziedzinach.

We wtorek Królewska Szwedzka Akademii Nauk wskaże laureata w dziedzinie fizyki, w środę – z chemii. W czwartek sekretarz Akademii Szwedzkiej w Sztokholmie ogłosi, kto zdobędzie Nagrodę Nobla dziedzinie literatury. W piątek w Oslo Norweski Komitet Noblowski poinformuje, kto otrzyma Pokojową Nagrodę Nobla. Zaś laureata nagrody w dziedzinie ekonomii poznamy w poniedziałek 14 października.

Oficjalna ceremonia wręczenia Nagrody Nobla odbędzie się tradycyjnie w rocznicę śmierci fundatora Alfreda Nobla 10 grudnia w Sztokholmie oraz Oslo (Pokojowa Nagroda Nobla). Laureaci Nagrody Nobla otrzymają dyplom, medal oraz dokument zawierający wyszczególnienie kwoty narody, która w tym roku wynosi 11 mln koron szwedzkich, czyli około 4,41 mln zł.