Urlop ojcowski 2024 – co powinien wiedzieć przyszły tata?

Urlop ojcowski, będący jednym z rodzajów wsparcia obok urlopu tacierzyńskiego, jest przeznaczony dla ojców. Od 26 kwietnia 2023 roku wprowadzono zmiany w warunkach wykorzystania tego urlopu. Sprawdź, jak długo można korzystać z urlopu ojcowskiego, kto pokrywa koszty związane z nim oraz jakie terminy na jego wykorzystanie.

Czym jest urlop ojcowski i komu przysługuje? 

Samodzielnym prawem ojca dziecka jest m.in. urlop ojcowski. Oznacza to, że ma on prawo skorzystać z tego świadczenia niezależnie od uprawnień matki dziecka. Przysługuje mu ono także w sytuacji, gdy matka nie jest pracownicą i nie może korzystać z urlopów związanych z urodzeniem dziecka. 

Zasady przyznawania oraz wykorzystywania urlopu ojcowskiego, wymiar świadczenia oraz tryb wnioskowania reguluje art. 182(3) Kodeksu pracy. Urlop ojcowski to jedno z uprawnień pracowniczych, a więc przysługuje tylko osobom pozostającym w stosunku pracy, czyli zatrudnionym na podstawie: 

• umowy o pracę,  
• mianowania,  
• wyboru,  
• powołania, 
• spółdzielczej umowy o pracę. 

Z tej formy urlopu nie mogą skorzystać osoby zatrudnione na podstawie umów cywilnoprawnych. Prawo do świadczenia uzależnione jest od ubezpieczenia chorobowego ojca. Kolejnym niezbędnym warunkiem do otrzymania urlopu jest czynny udział w wychowaniu dziecka. Uprawnienie to nie przysługuje ojcu, który został pozbawiony praw rodzicielskich albo mieszka daleko od dziecka i nie utrzymuje z nim kontaktu. 

Ze świadczenia tata może skorzystać w tym samym czasie, w którym matka przebywa na urlopie macierzyńskim. Nie ma obowiązku pozostawania w związku małżeńskim z matką dziecka, aby móc skorzystać z urlopu ojcowskiego. Świadczenia nie można przenieść na matkę, a niewykorzystany przez ojca czas urlopowy przepada. 

Jakie zmiany w urlopie ojcowskim w 2024 roku?  

Od 26 kwietnia 2023 r. obowiązują nowe przepisy dotyczące urlopów obojga rodziców. Nowelizacja miała na celu zwiększyć uprawnienia mężczyzn związane z rodzicielstwem i szanse kobiet na sprawniejszy powrót do pracy, a tym samym kontynuowanie kariery zawodowej. Opieka nad dzieckiem to zadanie zarówno mamy, jak i ojca. Tata może skorzystać z m.in.: 

• urlopu tacierzyńskiego,  
• rodzicielskiego, 
• ojcowskiego. 

Po wprowadzeniu unijnej dyrektywy „work-life-balance” czas przeznaczony na urlop rodzicielski został wydłużony z 32 do 41 tygodni, przyznając dodatkowe 9 tygodni ojcom.  

Od 2024 roku ojciec dziecka ma prawo do urlopu ojcowskiego, gdy: 

• dziecko nie ukończyło jeszcze 12 miesiąca życia, 
• nie minęło 12 miesięcy od czasu wejścia w życie postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka i do czasu ukończenia przez dziecko 14 roku życia, nie dłużej. 

Wykorzystanie nowej formy urlopu obowiązuje ojców, których dzieci urodziły się po wejściu w życie nowelizacji ustawy lub którzy przysposobili dziecko po tej dacie. Wymiar, tryb przyznawania oraz procedura wnioskowania o ojcowski okres urlopowy – nie uległy zmianie.  

Ile trwa urlop ojcowski?   

Każdy pracujący tata ma prawo do skorzystania z maksymalnie 2 tygodni (14 dni kalendarzowych) urlopu ojcowskiego. Może wykorzystać go nieprzerwanie lub podzielić go na dwie części, z których każda musi trwać minimum 7 dni. 

Czy urlop ojcowski jest dłuższy w przypadku urodzenia się bliźniąt? Długość urlopu ojcowskiego nie jest uzależniona od liczby urodzonych dzieci w trakcie jednego porodu. Niezależnie od tego, czy urodzi się jedno, dwoje czy troje dzieci wymiar wolnego zawsze będzie wynosił 14 dni. 

Urlop ojcowski 2024 – ile płatne?

Czas urlopu ojcowskiego jest płatny. Rodzic otrzymuje zasiłek macierzyński z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Ile wynosi kwota? Tata otrzymuje zasiłek w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru, czyli średnią wynagrodzeń z ostatnich 12 miesięcy kalendarzowych. Przy stałych zarobkach będzie to więc 100 proc. otrzymywanego dotychczas wynagrodzenia. 

Wniosek o urlop ojcowski – jak i do kiedy trzeba złożyć?

Pracownik, który planuje wziąć urlop ojcowski, jest zobowiązany do dostarczenia stosownego dokumentu w wersji papierowej lub elektronicznej. Musi go złożyć w terminie nie krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z okresu urlopowego.  

Wniosek o powinien zawierać:  

• dane pracownika (imię i nazwisko),  
• wskazanie daty urlopu. 

Pracownik musi dodatkowo załączyć dodatkowe dokumenty, takie jak: 

• odpis aktu urodzenia dziecka lub dzieci – skrócona wersja (może być również kopia dokumentów),  
• w przypadku narodzin dziecka lub dzieci za granicą – zagraniczny akt urodzenia,  
• kopię decyzji o odroczeniu obowiązku szkolnego (w sytuacji, gdy wobec dziecka podjęto taką decyzję),  
• oświadczenie składającego wniosek o tym, czy już korzystał z tej formy urlopu,  
• w sytuacji, gdy dziecko jest adoptowane lub przysposobione – kopię prawomocnego postanowienia sądu. 

Czy pracodawca może odmówić urlopu ojcowskiego? 

Przepisy określają jasno, że pracodawca nie może odmówić udzielenia urlopu ojcowskiego. Przełożony musi uwzględnić wniosek swojego pracownika. Co więcej, od dnia złożenia wniosku do dnia zakończenia urlopu pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy, jak również prowadzić przygotowań do wypowiedzenia lub rozwiązania bez wypowiedzenia stosunku pracy z pracownikiem. W trakcie urlopu ojcowskiego tata może zostać zwolniony jedynie w przypadku decyzji dyscyplinarnej, w sytuacji ogłoszenia upadłości lub likwidacji przedsiębiorstwa. 

Bibliografia: 

1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2023 r. poz. 1465),
2. Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2022 r. poz. 1732, ze. zm.),
3. Rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 8 maja 2023 r. w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków (Dz. U. z 2023 r. poz. 937).