„Taekwondo jest sztuką, więc musi być piękne”. Zasady, układy i stopnie taekwondo

„Podstawową ideą jest przezwyciężyć samego siebie, ze sobą walka jest najtrudniejsza” – mawiał twórca taekwondo, generał Choi Hong-hi. Na czym polega ta sztuka samoobrony, jaka jest jej filozofia i najważniejsze filary? Wyjaśnia trener Piotr Wasilewski.

Piotr Wasilewski jest instruktorem taekwondo ITF i jednym z najbardziej utytułowanych w tej dyscyplinie zawodników w Polsce. Wielokrotny mistrz Polski, medalista mistrzostw świata i Europy oprowadza nas po świecie taekwondo – koreańskiej sztuki samoobrony i życia oraz dyscypliny sportowej.

„Taekwondo jest sztuką, więc musi być piękne”/ Piotr Wasilewski, instruktor taekwondo ITF / Archiwum prywatne

Co to jest taekwondo?

„Podstawowa ideą jest przezwyciężyć samego siebie. Ze sobą walka jest najtrudniejsza” – Choi Hong-hi

Taekwondo według oficjalnych definicji to tradycyjna sztuka samoobrony i narodowy sport Korei. Jak wyjaśnia trener Piotr Wasilewski, bardziej niż o walkę chodzi właśnie o umiejętność odpierania ataku:

– Taekwondo jest koreańską sztuką samoobrony.Tak definiował ją jej twórca, generał Choi Hong-hi, i w pierwszej kolejności do tego została stworzona – tłumaczy.

W taekwondo wszystko jest po coś. Każdy ruch ma swój cel sposób wykonania i metodykę nauczania. Każdy ruch, każde kopnięcie, kąt uderzenia, kąt bloku, kąt skręcenia nogi – jest dokładnie przeanalizowany naukowo i służy określonemu celowi. Spośród wszystkich sztuk walki taekwondo jest dziedziną najlepiej opisaną i charakteryzuje się największą ilością kopnięć czy ogólnie mówiąc – technik nożnych.

Taekwondo jest bowiem walką bez użycia broni. Bronią staje się ciało, które odpowiednimi treningami i powtarzalnością precyzyjnych ruchów należy odpowiednio ukształtować, „utwardzić”, wzmocnić.

– Twórca taekwondo mówił, że najtrudniejszym elementem w tej sztuce walki jest utwardzanie powierzchni blokujących na rękach, żeby twoje ciało było jak skała. To proces mozolny, bolesny – opowiada Wasilewski.

Złożoność tej sztuki odzwierciedla nazwa „taekwondo”, która – jak wyjaśnia Wasilewski – składa się z trzech członów:

• tae – stopa, noga, kopnięcie – wszystko, co jest związane z technikami nożnymi, wyskokami (taekwondo to w 70 proc. techniki nożne – i to wyróżnia tę sztukę walki od pozostałych);
• kwon – pięć, czyli uderzenie pięścią lub dłonią;
• do – droga życia; istotą treningu dla każdego trenującego jest samodoskonalenie.

Ucznia taekwondo poznasz po jego białym „kimonie” – to dobok, strój treningowy, pozbawiony wszelkich ozdób i zbędnych wzorów.

Federacje taekwondo

„Taekwon-do jest sztuką, a nie sportem. Życie sztuki jako sportu jest krótkie. Sztuka jest wieczna” – Choi Hong-hi

Taekwondo powstało w 1955 r. w Korei, a korzenie ma w tradycyjnych stylach koreańskich (takich jak Soo Bak–Gi i Taek Kyon) oraz japońskim (dokładniej okinawskim) karate. Według założeń twórcy, generała Choi Hong Chi, polega na poddawaniu ciała kontroli umysłu i samodoskonalenia przez regularne treningi.

– Później się to pozmieniało, dziś taekwondo jest pełnoprawną dyscypliną sportową, a od 2000 roku jest dyscypliną olimpijską – mówi Piotr Wasilewski. – Po śmierci generała Choia w 2002 r. federacje taekwondo się podzieliły (zaczęły się dzielić już za jego życia – przyp. red.), to jest temat rzeka, ale w największym skrócie można powiedzieć, że International Taekwon-Do Federation zachowała w sobie elementy sztuki i dyscypliny sportowej, zaś World Taekwondo Federation – to taekwondo olimpijskie, oddzielające sport od sztuki.

Obecnie największymi i najważniejszymi organizacjami taekwondo, o zasięgu światowym są:

• International Taekwon-Do Federation (ITF), pol. Międzynarodowa Federacja Taekwon-Do – organizacja założona 22 marca 1966 r., w Polsce reprezentowana m.in. przez Polski Związek Taekwon-Do; obecnie istnieją 3 organizacje używające tej nazwy (dwie z siedzibą w Ayustrii, tzw. federacja północnokoreańska i wiedeńska, oraz w Kanadzie – tzw. federacja kanadyjska); każda z nich prowadzi własny system rozgrywek sportowych, organizuje swoje zawody taekwondo, mistrzostwa Europy i świata;
• World Taekwondo Federation (WTF), pol. Światowa Federacja Taekwondo – organizacja założona 28 maja 1973, w Polsce reprezentowana przez Polski Związek Taekwondo Olimpijskiego – to właśnie WTD zajmuje się ogólnoświatową promocją taekwondo jako dyscypliny olimpijskiej.

Poza wymienionymi wyżej, w Polsce popularyzacją taekwondo zajmuje się również Związek Sportowy Polska Unia Taekwon-do.

Filozofia taekwondo: filary (zasady) taekwondo

„Sztuka walki musi mieć kodeks. Celem sztuki walki jest niedopuszczenie do walki lub powstrzymanie już toczącej się, szczególnie gdy silniejszy atakuje słabszego” – Choi Hong-hi

Taekwondo to sztuka samoobrony, której towarzyszą konkretne zasady moralne. Do pięciu filarów taekwondo należą:

• uprzejmość,
• uczciwość,
• wytrwałość,
• samokontrola,
• niezłomny duch.

– Należy ich przestrzegać zarówno na sali, jak i poza nią – mówi Piotr Wasilewski. – Wiadomo, w życiu różnie z tym bywa, ale są to uniwersalne zasady, którymi każdy adept taekwondo powinien się kierować. Obserwując moich uczniów – zarówno dzieci, jak i dorosłych – mogę powiedzieć, że taekwondo na pewno pomaga kształtować charakter.

Pasy (stopnie) w taekwondo

„Jeżeli znasz przeciwnika i znasz siebie, wygrasz w 100 procentach. Jeżeli znasz siebie, a przeciwnika nie, szansa powodzenia wynosi 50 proc. Jeżeli znasz przeciwnika a siebie nie, przegrasz w 100 procentach” – Choi Hong-hi.

W taekwondo istnieje 10 stopni uczniowskich i 9 stopni mistrzowskich. Oprócz stopni uczniowie otrzymują pasy – początkujący mają pas biały, później trenują i zdają egzaminy na kolejne. 6 kolorów pasów ma w taekwondo znaczenie symboliczne, obrazuje cykl życia przyrody i rozwoju rośliny, którą w tej poetyckiej analogii (stworzonej przez generała Choia) jest uczeń:

• pas biały – zima, niewinność, uczeń początkujący, dopiero zdobywa wiedzę o taekwondo,
• pas żółty – pod wpływem promieni słonecznych roślina wypuszcza pędy, uczeń uczy podstaw,
• pas zielony – wiosna, czas wzrostu, uczeń rozwija swoje umiejętności,
• pas niebieski – niebo, w jego kierunku wzrasta roślina, umiejętności ucznia rozrastają się niczym drzewo;
• pas czerwony – dojrzałość, jaką osiągają owoce, ale też ostrzeżenie; to stopień tuż przed czarnym pasem, jeśli ktoś zaatakuje ucznia posiadającego pas czerwony, może stać mu się krzywda;
• pas czarny – odporność, wytrzymałość, umiejętność radzenia sobie w różnych sytuacjach; po uzyskaniu pasa tego koloru zawodnik zdobywa możliwość uczestnictwa w międzynarodowych zawodach

Układy formalne taekwondo

„Trzeba znać bardzo dobrze anatomię człowieka (punkty witalne), by zwyciężać pojedynczym ciosem” – Choi Hong-hi

Poza założeniami filozoficzno-moralnymi i technikami walki podstawę taekwondo stanowią ściśle określone układy formalne.

– Układy uczą samoobrony – to jest walka z wyimaginowanym przeciwnikiem, podczas której powtarza się pewne sekwencje ruchów. Diagramy układów symbolizują najważniejszych wodzów lub wydarzenia z historii Korei. Pozwalają uderzyć w czuły punkt przeciwnika (punkt witalny) – tak, by go pokonać kilkoma ruchami, bez boksowania, stosowania nadmiernej siły – wyjaśnia Piotr Wasilewski.

W federacji WTF (olimpijskiej) jest 17 układów zwanych poomse. W ITF są 24 układy zwane tul – mają one symbolizować 24 godziny doby. Jest to nawiązanie do myśli, którą rozwijał generał Choi, że „nawet najdłuższe życie jest niczym jedna doba w obliczu wieczności”.

Taekwondo – ponieważ jest najlepiej opisaną sztuką walki – jest też jedną z najmniej kontuzyjnych metod samoobrony. Będzie doskonałym wyborem dla wszystkich, którzy chcą poprawić swoją sprawność fizyczną, a nie chcą, by ich ciało się nadmiernie rozrastało (w przeciwieństwie chociażby do judo, w którym treningi wymagają siły, a ciało zawodników robi się krępe).

Taekwondo dla dzieci

,,Kształć młode pokolenia studentów tak, aby wychować heroicznych przywódców’’ – Choi Hong-hi

Nie bez powodu rodzice, którzy zapisali swoje dzieci na zajęcia taekwondo, bardzo sobie chwalą ten rodzaj aktywności pozalekcyjnej dla maluchów.

– Teakwondo jest bardzo wszechstronne, świetnie nadaje się dla dzieci – przekonuje Piotr Wasilewski. – Pomaga wypracować koordynację ruchową, równowagę, ale też dynamikę i gibkość (cały czas powtarzając ciosy, uczeń wytwarza w nich siłę, moc).

Poza tym taekwondo przyczynia się do rozwijania siły mięśni brzucha i grzbietu, dlatego w pewnym stopniu może być wykorzystywane do korekcji wad postawy.

– Jeśli dzieci mają płaskostopie czy skrzywienia kręgosłupa, taekwondo będzie idealnym wyborem. Pozwala ustawiać dziecku właściwie stopę, doskonale wzmacnia mięśnie, pomaga wypracować właściwą postawę, działa równie dobrze jak zajęcia korekcyjne i jak rehabilitacja – zapewnia trener.

Warto dodać, że taekwondo działa korzystnie nie tylko na rozwój fizyczny dzieci, ale również wspiera rozwój zdolności poznawczych.

– Trenując taekwondo, ćwiczymy bowiem pamięć – mówi Piotr Wasilewski. – Trzeba zapamiętać diagram układu, to, jak należy się w porusza, a każdy diagram ma od 19 do 72 elementów!

Trener przypomina również, że ta sztuka walki nierozerwalnie wiąże się z kształtowaniem charakteru, pracą nad dobrymi nawykami, nauką dyscypliny.

– Taekwondo powinno wychowywać, uczyć szacunku do innych, a także do pracy swojego ciała – podsumowuje Wasilewski.