Zasiłek – kiedy masz prawo do świadczenia pieniężnego od państwa?

Zasiłek to rodzaj świadczenia, które ma stanowić formę wsparcia dla określonego podmiotu w związku z sytuacją, w jakiej się znalazł. Wiele z nich wypłacanych jest w związku z wychowywaniem i opieką nad dzieckiem, ale nie tylko. Sprawdź, kiedy możesz ubiegać się o zasiłek.

Co to jest zasiłek?  

Zasiłek zdefiniować można jako świadczenie pieniężne lub wsparcie materialne, przyznawane i udzielane przez państwo w związku ze szczegółowo określoną sytuacją danego podmiotu. Przyznawaniem oraz wypłatą zasiłków zajmują się instytucje państwowe, w tym gminy za pośrednictwem ośrodków pomocy społecznej oraz Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Zasiłki związane z rodziną i rodzicielstwem

Duża część zasiłków to świadczenia, które ustawodawca przewidział w związku z wychowywaniem i sprawowaniem opieki nad dzieckiem lub innymi członkami rodziny. Niektóre z nich związane są z sytuacją finansową, inne zaś należne są świadczeniobiorcy wyłącznie powodu urodzenia dziecka lub opiekowania się nieletnim.

Zasiłek rodzinny

Zasiłek rodzinny to jedno ze świadczeń rodzinnych, czyli formy wsparcia ze strony państwa przewidzianej dla rodzin, którego celem jest częściowe pokrycie wydatków związanych z utrzymaniem dziecka. Prawo do zasiłku rodzinnego przysługuje:

• rodzicom, jednemu z rodziców albo opiekunowi prawnemu dziecka;
• opiekunowi faktycznemu dziecka;
• osobie uczącej się.

Przyznanie zasiłku rodzinnego uzależnione jest m.in. od spełnienia kryterium dochodowego, które wynosi 674 zł w przeliczeniu na członka rodziny. Jeżeli jednak jednym z nich jest dziecko niepełnosprawne, wówczas kryterium dochodowe wynosi 764 zł.

Jaka jest wysokość zasiłku rodzinnego? Wynosi ona miesięcznie:

• 95 zł – na dziecko do ukończenia 5. roku życia; 
• 124 zł – na dziecko powyżej 5. roku życia a przed ukończeniem 18. roku życia; 
• 135 zł – na dziecko powyżej 18. roku życia a przed ukończeniem 24. roku życia.  

Warto podkreślić, że od 2016 roku w ustalaniu prawa do zasiłku obowiązuje tzw. mechanizm „złotówka za złotówkę”, zgodnie z którym w razie przekroczenia dochodu rodzina nie zostaje pozbawiona prawa do zasiłku, ale świadczenie zostaje pomniejszone o tę wartość.

Zasiłek macierzyński 

Zasiłek macierzyński to świadczenie przysługujące osobie ubezpieczonej, która w okresie ubezpieczenia chorobowego albo urlopu wychowawczego: 

• urodziła dziecko, 
• przyjęła na wychowanie dziecko w wieku do 14. roku życia i wystąpiła do sądu opiekuńczego o ustanowienie jego przysposobienia; 
• przyjęła na wychowanie dziecko w wieku do 7. roku życia w ramach rodziny zastępczej (wyjątek stanowi rodzina zastępcza zawodowa); jeżeli w stosunku do dziecka podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, limit wieku przesunięty jest do ukończenia przez nie 10. roku życia. 

Ile wynosi zasiłek macierzyński? Zgodnie z art. 31 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa wynosi on 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku. Co to oznacza? Otrzymasz swoje przeciętne miesięczne wynagrodzenie, a zatem przy stałym wynagrodzeniu kwota zasiłku macierzyńskiego będzie równa kwocie wynagrodzenia. 

Zasiłek ojcowski  

Zasiłek ojcowski jest świadczeniem przysługującym ojcu dziecka korzystającego z tzw. urlopu ojcowskiego, czyli płatnego urlopu wynoszącego dwa tygodnie, który musi zostać wykorzystany do ukończenia przez dziecko 12. miesiąca życia. Wysokość zasiłku ojcowskiego wynosi 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku.

Zasiłki związane ze stanem zdrowia 

Niezdolność do pracy z powodu choroby czy opieka i pomoc innej osobie niezdolnej do samodzielnej egzystencji mogą stać się podstawą do wypłaty zasiłku związanego ze stanem zdrowia.

Zasiłek chorobowy

Zasiłek chorobowy to świadczenie przysługujące osobie ubezpieczonej niezdolnej do pracy z powodu choroby. Zgodnie z ustawą o świadczeniach pieniężnych, z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, ubezpieczony nabywa prawo do niego po upływie:

• 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego – jeżeli podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu chorobowemu;
• 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego – jeżeli podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu.

Zasiłek chorobowy przysługuje za okres trwania niezdolności do pracy, ale nie dłużej niż 182 dni. W wypadku, gdy powodem niezdolności do pracy jest gruźlica lub występuje ona w trakcie ciąży, okres ten wynosić może 270 dni. Jaka jest wysokość zasiłku? Zasadą jest, że zasiłek chorobowy wypłacany jest w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru zasiłku. Wyjątek dotyczy jednak:

• niezdolności do pracy w okresie ciąży;
• niezdolności do pracy powstałej na skutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek, narządów oraz zabiegowi ich pobrania;
• niezdolność do pracy powstała na skutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy.

W tych wypadkach wysokość zasiłku chorobowego wynosi 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku.

Zasiłek rehabilitacyjny 

Zasiłek rehabilitacyjny to świadczenie, które przysługuje podmiotowi mającemu prawo do zasiłku chorobowego, który prawo to wyczerpał, a mimo to nadal niezdolny jest do pracy. Zatem, jeśli mimo upływu 182 dni, a w szczególnych wypadkach 270, nadal pozostajesz niezdolny do pracy z powodu choroby, możesz ubiegać się o świadczenie rehabilitacyjne. Warto jednak podkreślić, że nie może ono zostać przyznane na dłużej niż 12 miesięcy. Wysokość świadczenia wynosi: 

• przez pierwsze trzy miesiące – 90 proc. podstawy wymiaru zasiłku chorobowego; 
• za pozostały okres – 75 proc. podstawy wymiaru zasiłku chorobowego; 
• gdy niezdolność do pracy przypada w okresie ciąży – 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku chorobowego. 

Zasiłek pielęgnacyjny 

Zasiłek pielęgnacyjny przyznawany jest w celu częściowego pokrycia wydatków związanych z koniecznością zapewnienia opieki i pomocy osobie niezdolnej do samodzielnej egzystencji. Przysługuje on: 

• niepełnosprawnemu dziecku; 
• osobie niepełnosprawnej, która ukończyła 16. rok życia i legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności; 
• osobie, która ukończyła 75 lat; 
• osobie niepełnosprawnej, która ukończyła 16. rok życia i legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, jeśli powstała ona w okresie od ukończenia przez nią 21. roku życia. 

Wysokość zasiłku pielęgnacyjnego ustalona została przez ustawodawcę na kwotę 215, 84 zł miesięcznie. 

Inne rodzaje zasiłków 

Ustawodawca przewidział także kilka rodzajów zasiłków związanych ze szczególną sytuacją życiową, w jakiej znalazł się świadczeniobiorca. Są to m.in.: 

• zasiłek dla bezrobotnych, 
• zasiłek pogrzebowy, 
• zasiłek przedemerytalny.

Bibliografia: 

1. https://obywatel.gov.pl/pl/ochrona-zdrowia-i-ubezpieczenia-spoleczne/ubezpieczenie-chorobowe-swiadczenie-rehabilitacyjne [dostęp 24.01.2024].  
2. https://www.gov.pl/web/rodzina/wiadczenie-rehabilitacyjne [dostęp 24.01.2024]. 
3. https://www.gov.pl/web/rodzina/zasilek-chorobowy [dostęp 24.01.2024]. 
4. https://www.gov.pl/web/rodzina/zasilek-pielegnacyjny [dostęp 24.01.2024]. 
5. https://www.gov.pl/web/rodzina/zasilek-rodzinny [dostęp 24.01.2024]. 
6. Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, Dz. U. 1999 nr 60 poz. 636.