„W wieku 26 lat już miałam z tym problem, więc nie dotyczy to tylko osób starszych”. Urolog wyjaśnia, jak poradzić sobie z nietrzymaniem moczu

Kichnęłaś i nagle poczułaś dziwną wilgoć w majtkach? To może być sygnał, że masz problem z nietrzymaniem moczu. Niestety nie jest to schorzenie, które dotyka jedynie osób starszych. Na forach kobiecych, duża liczba młodych dziewczyn opowiada o swoich sytuacjach z  niekontrolowanym popuszczaniem moczu w miejscach publicznych, przy zwykłym schylaniu się lub kaszlnięciu. Jest to wstydliwy temat, o którym nie chętnie rozmawiają nawet z lekarzem. Postanowiłam przełamać tabu i w ramach cyklu HelloNoShame porozmawiałam z urologiem Tomaszem Rynkiewiczem, jak sobie poradzić z tym schorzeniem.

 Justyna Dudkiewicz: Co jest najczęściej przyczyną nietrzymania moczu u młodych kobiet?

Tomasz Rynkiewicz: Istnieje kilka rodzajów nietrzymania moczu, a każdy z nich ma nieco odmienną etiologię. Wyróżniamy wysiłkowe nietrzymanie moczu, nietrzymanie moczu z parć naglących, mieszane, z przepełnienia i nietrzymanie moczu w przebiegu innych chorób, np. przetoki pęcherzowo- pochwowej. Przyczyną wysiłkowego nietrzymania moczu jest niewydolność zwieracza cewki moczowej i osłabienie mięśni dna miednicy. Te struktury mogą ulec uszkodzeniu w przebiegu porodu naturalnego, jak i operacji w zakresie miednicy. Wśród kobiet młodych częściej spotykamy się z tą pierwszą przyczyną. Dolegliwość ta dotyka częściej kobiet otyłych, palących, chorujących na choroby przewlekłe, które powodują kaszel czy zaparcia. Wszystkie te schorzenia powodują zwiększenie ciśnienia tłoczni brzusznej na miednicę, jej ściany i mięśnie tworzące jej dno. Nietrzymanie moczu z parć naglących występuje w przebiegu nadreaktywnego pęcherza moczowego, który jest spowodowany zaburzeniami aktywności skurczowej mięśnia wypieracza pęcherza moczowego i jego nadwrażliwości. Dochodzi do nich w przebiegu chorób związanych z tzw. przeszkodą podpęcherzową, czyli czynnikiem blokującym oddawanie moczu występującym pod pęcherzem moczowym, chorobach neurologicznych, psychosomatycznych i nawracających zapaleniach dolnych dróg moczowych.

Czy jedynym sposobem zabezpieczenia są pieluchy dla dorosłych?

Nie, pieluchy używane są raczej w przypadku całkowitego nietrzymania moczu lub występowania przetoki pęcherzowej, powodującej ciągły wyciek moczu. W przypadku wysiłkowego nietrzymania moczu możemy zabezpieczać się, używając specjalnych wkładek, a dziś mamy również do dyspozycji dyskretną bieliznę chroniącą nas przed przeciekiem, przykrym zapachem czy uczuciem wilgoci. W zależności od rodzaju i przyczyny nietrzymania moczu możemy również stosować samocewnikowanie przerywane, utrzymać cewnik w pęcherzu na stałe lub wytworzyć tak zwaną cystostomię nadłonową, czyli nakłuć pęcherz nad spojeniem łonowym i tą drogą wprowadzić cewnik do pęcherza. Te metody są zarezerwowane raczej dla pacjentów, którym nie jesteśmy już w stanie zaoferować farmakoterapii lub leczenia zabiegowego oraz jeśli jest ono przeciwwskazane.

Czy popuszczanie moczu podczas silnego kaszlu może oznaczać początek problemu z nietrzymaniem moczu?

Jak najbardziej, jest to typowy objaw wysiłkowego nietrzymania moczu. W przypadku wystąpienia tego objawu należy zgłosić się do urologa.

Czy intensywne pożycie seksualnie może przyczynić się do powstawania tego schorzenia?

Intensywne pożycie seksualne per se nie jest związane z większym ryzykiem nietrzymania moczu. Trzeba jednak zaznaczyć, że stany zapalne związane z chorobami przenoszonymi drogą płciową jak np. rzeżączka, mogą prowadzić do osłabienia mięśni dna miednicy i w ten sposób, zwiększyć ryzyko nietrzymania moczu. Dlatego należy zawsze pamiętać o odpowiednim zabezpieczeniu. Częste stosunki płciowe zwiększają również ryzyko zakażenia układu moczowego, które nawracając, zwiększa ryzyko nadreaktywnego pęcherza moczowego, który jest związany z nietrzymaniem moczu z parć naglących.

Czy problem nietrzymania moczu może skutkować innymi chorobami układu moczowego?

Oczywiście. Nietrzymanie moczu jest związane z częstszym występowaniem zakażeń układu moczowego. W przypadku etiologii związanej z nadmiernym zaleganiem i przepełnieniem pęcherza moczowego istnieje większe ryzyko kamicy pęcherza moczowego. W skrajnych przypadkach problem ten może wpływać na drogi moczowe powyżej pęcherza- powodować poszerzenie moczowodów, zastój moczu w nerkach, prowadząc nawet do wodonercza.

Jakie leczenie jest najczęściej stosowane i czy można się w pełni wyleczyć z nietrzymania moczu?

Leczenie jest uzależnione od przyczyny nietrzymania moczu. Stosujemy metody nieinwazyjne jak np. trening pęcherza moczowego. Istotnym elementem leczenia jest zmniejszenie masy ciała, rzucenie palenia, leczenie chorób współistniejących wpływających na zwiększenie ciśnienia w obrębie brzucha i miednicy. Stosujemy również trening mięśni dna miednicy. Mamy do dyspozycji farmakoterapię, stosowaną głównie w nadreaktywnym pęcherzu moczowym, związanym z nietrzymaniem moczu w przebiegu parć naglących. Możemy również zaoferować metody operacyjne, stosowane głównie w wysiłkowym nietrzymaniu moczu i nietrzymaniu moczu z przepełnienia. W wysiłkowym nietrzymaniu moczu najczęściej stosujemy tak zwane beznapięciowe taśmy podcewkowe, wspomagające pracę zwieracza cewki moczowej. Alternatywą jest ostrzykiwanie zwieracza cewki moczowej specjalnymi syntetycznymi preparatami, wspomagającymi jego pracę. W ostateczności, w przypadku braku skuteczności tych sposobów do rozważenia pozostają bardziej inwazyjne metody operacyjne, jak np. kolposuspensja czy wszczepienie sztucznego zwieracza cewki moczowej.

Czy istnieje trening pęcherza, który zmniejszy ryzyko wystąpienia tego schorzenia?

Tak. Trening pęcherza trwa kilka tygodni i polega na ścisłym przywiązywaniu uwagi do ilości spożywanych płynów i stopniowym odraczaniu momentu oddawania moczu. W trakcie treningu możemy stosować dodatkowe narzędzia, pesarium czy ciężarki wprowadzane do pochwy wspomagające pracę mięśni dna miednicy.