„To drażni moją dziewczynę, ale nie potrafię się opanować”. Skąd bierze się potrzeba strzelania karkiem i palcami?

Denerwuje cię trzask, jaki dochodzi z karku twojego chłopaka? Myślisz, że robi ci na złość albo się popisuje? A może tylko potrzebuje ulżyć swoim stawom. Dźwięk strzelającego karku lub palców to nie rodzaj sztuczki tylko schorzenie, które może mieć wiele przyczyn. O stawach i ich strzelaniu porozmawialiśmy z Denisem Ostapczukiem, masażystą, terapeutą manualnym oraz specjalistą rehabilitacji narządu ruchu.

Justyna Dudkiewicz: Skąd bierze się potrzeba strzelenia stawami?

Denis Ostapczuk: Nasze stawy to połączenia kości otoczone gęstym płynem zwanym mazią stawową. Kiedy strzelamy kośćmi, a także, wtedy gdy zginamy lub prostujemy palce, kości lekko się oddalają i stawy zaczynają się rozłączać. Torebka stawowa, która otacza dwie stykające się kości, rozciąga się, a wypełniająca ją maź poddana zostaje dużemu podciśnieniu. W tym czasie rozpuszczone w mazi stawowej gazy zaczynają przybierać formę pęcherzyków. Odgłos pękania stawów to efekt powstawaniu tych bąbelków. Ciecz maziowa zawiera rozpuszczone w niej gazy takie jak dwutlenek węgla, tlen i azot. Jeżeli ciśnienie w torebce spada, są one uwalniane, tworząc pęcherzyki gazu. Łączą się one w większe pęcherze, a potem są rozrywane przez płyny, jakie znajdują się między stawami. To zjawisko nazywane jest kawitacją.

Przyczyną strzelających stawów mogą być też zmiany degeneracyjne w chrząstce stawowej, które określane są jako rozmiękanie. Powierzchnia chrząstki stawowej stopniowo ulega włóknieniu, pojawiają się szpary między tkanką łączną a chrzęstną, potem ubytki, przez co dochodzi do niszczenia chrząstki. Trzask może pojawić się też przez konflikt tkanek miękkich z wystającymi elementami kostnymi. Napięte więzadło podczas ruchu kończyna może zahaczać wyrostek kolczysty lub kość i wydawać tępy dźwięk w tej okolicy. Często brak niektórych składników odżywczych w organizmie może prowadzić do dziwnych dźwięków w stawach. Są to budulce chrząstki oraz mazi stawowej takie jak: białko, wapń, witaminy z grupy B lub kwasy tłuszczowe omega-3. Często potrzebę strzelania stawami mają ludzie emocjonalni oraz nerwowi. W sytuacjach stresowych (ważne spotkanie, egzamin, rozmowa z szefem w pracy) takie osoby specjalnie rozciągają, wykręcają sobie stawy do pojawienia się strzału.

Które stawy najczęściej strzelają?

Najczęściej strzelają nam palce rąk, kości stopy, kolana, nadgarstki, stawy kręgosłupa szyjnego. Komuś taki strzał przynosi ulgę psychiczną, a komuś fizyczną. Jeśli osoba odczuwa zmniejszony zakres ruchu w konkretnym stawie i wykona gwałtowny ruch, to może poczuć dźwięk, który towarzyszy zwiększeniu zakresu ruchu w danym stawie.

Czy strzelanie stawami jest szkodliwe?

Większość ludzi po prostu odbiera słyszany dźwięk jako niezdrowy. Stąd wziął się mit o zagrożeniu złamaniem stawów. Fizjologicznie nie ma on żadnego uzasadnienia, jeśli robimy to w granicach fizjologicznych danego stawu oraz nie za często. Większość lekarzy prowadzących badania dotyczące nawyku strzelania palcami nie znajduje żadnych dowodów potwierdzających jego wpływ na rozwój artretyzmu.

Gdy boli nas konkretny staw i pojawia się trzask, zwykle jest to wynik nieleczonej kontuzji lub przeciążenia (z powodu nadwagi, noszenia ciężarów, złej postawy, noszenia wysokich obcasów). Powodem są przeciążenia albo choroba jednego ze stawów (drugi przejmuje obciążenie i z czasem też zaczyna boleć od przeciążenia). Kręgosłup, kości i stawy utrzymują się we właściwej pozycji dzięki sprężystym i elastycznym mięśniom. Gdy te słabną, całe obciążenie spada na układ kostny. Chorobowe zmiany wynikające z działania stresu, przeciążenia, nadwagi dotkliwie uszkadzają kręgosłup. Zaburzenia emocjonalne szczególnie silnie wpływają na jego punkty kluczowe. Najbardziej wrażliwe są połączenia odcinka czaszkowo-szyjnego, szyjno-piersiowego, piersiowo-lędźwiowego oraz lędźwiowo-krzyżowego. Ciągłe przeciążenia psychiczne mogą doprowadzić do asymetrycznego ustawienia głowy w stosunku do szyi i trudności w kręceniu głową. Ta asymetria pociąga za sobą: bóle głowy, zawroty głowy, szumy w uszach, kłopoty z przełykaniem i uciążliwą chrypkę. Nawet nieznaczne zaburzenie w punkcie między czaszką i szyją może spowodować, że podczas chodzenia czujemy się niepewnie, ponieważ silniej obciążamy jedną stopę. Objawem zaburzenia czynności tego punktu  jest również zwiększone napięcie mięśni karku i obręczy barkowej.

Jak sobie radzić ze strzelającymi stawami?

Żeby sobie radzić z dolegliwościami, prowadź aktywny tryb życia. Jeśli prowadzisz siedzący tryb życia, rób jak najczęściej przerwy w pracy, ruszaj się, przeciągaj itp. Zadbaj o oparcie podpierające kręgosłup, szczególnie w odcinku lędźwiowym. Po pracy unikaj siedzenia przed telewizorem! Nie dźwigaj. Wybierz plecak zamiast torby, noś dwie siatki zamiast jednej. Noś wygodne buty na płaskich podeszwach. Odżywiaj się zdrowo, ogranicz używki, nie pal papierosów. Dostarczaj kościom wapnia. Zachowaj równowagę. Nie daj się nabrać na to, że pogłębiający się od lat stan zwyrodnieniowy albo dawną kontuzję wyleczy niezwykły materac, poduszka albo pas. Pamiętaj, że środki przeciwbólowe czasem są wskazane, ale nie mogą zastąpić terapii i zmiany stylu życia.

Przy kłopotach z kręgosłupem i stawami przeciwwskazane są sporty rozwijające bardziej jedną część ciała (np. tenis), bieganie po twardym podłożu, sporty obciążające chore stawy i kręgosłup (np. podnoszenie ciężarów nad sobą) oraz każdy ostry, intensywny trening po okresie zupełnego rozleniwienia. Najlepsze dla zdrowia szkieletu jest połączenie różnych sportów: pływanie, jazda na rowerze, ćwiczenia rozciągające, bieganie, joga, odpowiednio dobrane ćwiczenia siłowe, spacery.