Aborcja – w Polsce i na świecie. Jak wygląda, ile kosztuje?

Aborcja to zabieg przerwania ciąży. W niektórych krajach jest legalna, w innych – nie. Dotyczy to również samej Europy. Obecnie na aborcję decydują się nie tylko kobiety i dziewczęta cispłciowe (czyli takie, które urodziły się jako kobiety), ale też osoby transpłciowe, interpłciowe oraz o innej tożsamości płciowej. Co jeszcze warto wiedzieć o aborcji w Polsce i na świecie? Odpowiadamy.

Czym jest aborcja?

Aborcja to zabieg mający na celu przedwczesne przerwanie ciąży, w wyniku której umiera zarodek lub płód. Zazwyczaj wykonywana jest ona do trzeciego miesiąca ciąży – płód nie jest wówczas dobrze rozwinięty, zabieg natomiast jest stosunkowo bezpieczny dla matki. Jak twierdzą badacze z Instytutu Guttmachera, w krajach, w których aborcja jest legalna, dokonuje się jej w 34 na 1000 przypadków, natomiast tam, gdzie jest zakazana – w 37 na 1000 przypadków.

Aborcje w Polsce

Aborcje w Polsce są nielegalne. Dopuszczalne są jedynie w dwóch przypadkach:

• gdy ciąża jest zagrożeniem dla zdrowia lub życia kobiety – musi to potwierdzić inny lekarz niż ten, który będzie wykonywał zabieg, chyba że ciąża bezpośrednio zagraża życiu kobiety,
• gdy ciąża jest efektem czynu zabronionego (do 12. tygodnia ciąży).

Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z 22 października 2020 r. uznaje aborcję za nielegalną w przypadku poważnych i nieodwracalnych wad płodu – przerwanie ciąży w takich sytuacjach określa się mianem „aborcji eugenicznej”.

W uzasadnieniu wyroku TK w sprawie aborcji można przeczytać, że: „Z istoty przyrodzonej i niezbywalnej godności przynależnej każdemu człowiekowi oraz jej jednakowości wynika zakaz różnicowania wartości danego człowieka, a zatem jego życia. Niedopuszczalne jest twierdzenie, że z uwagi na jakieś cechy jedna jednostka jest mniej warta od innej jako człowiek. Twierdzenie to odnosi się nie tylko do fazy postnatalnej, ale dotyczy także fazy prenatalnej życia człowieka. Bez względu na fakt narodzin cecha danej istoty, którą jest bycie człowiekiem, nie ulega zmianom”.

Zdaniem Federacji na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny w Polsce dokonywanych jest rocznie od 80 do 200 tys. aborcji. Organizacja ta twierdzi jednak, że ich faktyczna liczba jest trudna do ustalenia. Szacuje się również, że w 15 proc. przypadków Polki decydują się na aborcję w Niemczech, Czechach oraz innych krajach Europy. Według Centrum Badania Opinii Społecznej, około 30 proc. kobiet w Polsce przynajmniej raz w życiu miała aborcję – tak przynajmniej wskazują badania z 2013 r.

Rodzaje aborcji

Jak wygląda aborcja? To zależy od jej rodzaju:

• aborcja farmakologiczna – następuje poprzez zażycie pewnych środków farmakologicznych, takich jak metotreksat czy mifepriston (do końca 10. tygodnia ciąży),
• aborcja chirurgiczna – w tym przypadku stosuje się dwie metody: operacyjne rozszerzenie szyjki macicy i aspirację, czyli odessanie zarodka pod ciśnieniem przy pomocy specjalnej rurki (między 7. a 12. tygodniem ciąży), a także łyżeczkowanie płodu (wykonuje się je między 10. a 22. tygodniem ciąży),
• usuwanie płodów nadliczbowych w przypadku ciąży mnogiej – następuje to poprzez zastrzyk dosercowy z chlorku potasu, a cały zabieg przeprowadzany jest pod kontrolą aparatu USG (w drugim trymestrze ciąży),
• wywołanie akcji skurczowej – jest to możliwe za sprawą oksytocyny lub prostaglandyn, czasem przed nimi podaje się również mifepriston (zabieg przeprowadza się między 12. a 22. tygodniem ciąży),
• wczesna laparotomia – jest to chirurgiczne otwarcie jamy brzusznej i usunięcie z niej płodu, zwykle związana jest z wycinaniem przydatków, wykonuje się ją najrzadziej – zwłaszcza wtedy, gdy zdiagnozowane zostaną choroby macicy, np. nowotwór.

Ile kosztuje aborcja?

Ile kosztuje aborcja w Polsce? Zwykle od trzech do czterech tys. zł. Jakie są ceny usuwania ciąży za granicą? Obecnie wygląda to następująco:

• aborcja w Niemczech – można ją wykonać legalnie do 12. tygodnia ciąży, jej koszt wynosi od 200 do 600 euro, w zależności od jej rodzaju oraz kliniki, przy czym aborcja chirurgiczna kosztuje więcej niż farmakologiczna,
• aborcja w Czechach i na Słowacji – podobnie jak w Niemczech, można ją przeprowadzić do 12. tygodnia ciąży, natomiast jej koszt to około 350-400 euro,
• aborcja w Holandii – przeprowadza się ją do 23. tygodnia ciąży, a jej koszt po 18. tygodniu wynosi 800-900 euro,
• aborcja w Austrii – w tym przypadku koszt jest niezależny od zastosowanej metody, jej cena do 10. tygodnia ciąży wynosi 560 euro, natomiast po 10 tygodniu – 600 euro, zabieg można przeprowadzić do 14. tygodnia ciąży.

Kiedy można dokonać aborcji?

W Polsce, jeśli ciąża zagraża życiu kobiety, można dokonać aborcji w każdym momencie – decyzję o tym podejmuje lekarz oraz drugi lekarz, które nie będzie przeprowadzał zabiegu. Jeśli do zabiegu doszło w wyniku kazirodztwa lub gwałtu, decyzję o możliwości dokonania aborcji podejmuje najpierw prokurator, który potwierdza lub zaprzecza wystąpieniu okoliczności, w których doszło do zajścia w ciążę. Następnie taką aborcję można przeprowadzić do 12. tygodnia życia.

Do kiedy najczęściej można usunąć ciążę? Jak się okazuje, teoretycznie można to zrobić do 23. tygodnia ciąży, a więc do momentu, kiedy płód nabierze zdolność do samodzielnego życia poza organizmem matki (w praktyce dokonuje się jej najczęściej do 22. tygodnia).

Aborcja na świecie

Każdego roku na świecie dokonuje się 40-50 milionów aborcji, czyli około 125 tys. zabiegów dziennie. W każdym kraju wykonywanie aborcji jest regulowane prawnie. Przepisy różnią się również w obrębie samej Unii Europejskiej. Jak wygląda to w Europie i innych krajach świata?

Aborcja w Europie

Gdzie aborcja jest legalna? W Europie usunięcie ciąży jest najczęściej możliwe do 12. tygodnia – tak to wygląda m.in. w Niemczech, Czechach, na Słowacji, a także na Ukrainie i na Węgrzech. W Austrii można legalnie przeprowadzać aborcję do 14. tygodnia ciąży, a w Holandii – do 23. tygodnia. W Szwajcarii takie rozwiązanie jest dostępne do 18. tygodnia, a w wyjątkowych przypadkach – do 22. tygodnia. Restrykcyjne prawo dotyczące aborcji obowiązuje natomiast w Andorze, San Marino, Watykanie oraz na Malcie. W tym ostatnim przypadku obowiązuje również jej zakaz w przypadku gwałtu, kazirodztwa, a nawet zagrożenia życia kobiety. Kary za nią grożą zarówno lekarzom wykonującym zabieg, jak i samym matkom.

Aborcja w innych krajach

W Stanach Zjednoczonych aborcja jest legalna, jednak konkretne regulacje różnią się między sobą w zależności od stanu. Prawo jest również stosunkowo liberalne w Republice Południowej Afryki, gdzie aborcji można dokonać do 13. tygodnia ciąży. Bardziej restrykcyjne przepisy obowiązują w Ameryce Południowej oraz na Karaibach. W takich krajach, jak Dominikana, Salwador, Haiti i Nikaragua obowiązuje całkowity zakaz aborcji. W Hondurasie grozi za to 10 lat więzienia.

Źródła:

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK190094/
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK430747/
3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK518961/
4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK560521/
5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5473035/