Wniosek o urlop macierzyński i rodzicielski 2024 – jak go przygotować i złożyć?

Urlop macierzyński i rodzicielski to jedne z wielu form urlopów związanych z opieką nad dzieckiem, które przysługują matce i ojcu dziecka będącym pracownikami. Udzielenie takiego urlopu, mimo że pracodawca nie może go odmówić, wymaga złożenia stosownego wniosku zawierającego odpowiednie informacje. Sprawdź, jak przygotować wniosek o udzielenie urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego oraz gdzie go złożyć. 

Co to jest urlop macierzyński i rodzicielski? 

Urlop macierzyński to rodzaj urlopu, który przysługuje pracownicy – matce dziecka lub ojcu, w zakresie, w którym nie skorzystała z niego matka dziecka. Udzielanie urlopu macierzyńskiego wymaga złożenia wniosku, jednak należy podkreślić, że pracodawca nie może odmówić jego udzielenia zgodnie z przepisami. 

Poza matką i ojcem dziecka, wniosek o urlop macierzyński mogą złożyć także inne podmioty, określane jako „członkowie rodziny”. Ustawodawca nie zdefiniował tego pojęcia, przyjmuje się, że są to najczęściej rodzice, rodzeństwo matki lub ojca dziecka. Wnioskować o urlop macierzyński mogą oni jednak wyłącznie w określonych przypadkach tj.: 

• w razie śmierci matki; 
• w sytuacji porzucenia dziecka przez matkę; 
• jeżeli matka posiada orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji; 
• jeśli matka przebywa w szpitalu lub innym zakładzie leczniczym w rodzaju stacjonarnych i całodobowych świadczeń, a ze względu na stan zdrowia nie może sprawować opieki nad dzieckiem. 

Urlop rodzicielski jest to zaś urlop przysługujący pracownikom – rodzicom dziecka w celu sprawowania nad nim opieki. Co ważne, z takiego urlopu mogą oni korzystać oboje. Jednak łączny czas jego trwania nie może przekroczyć ogólnego przysługującego wymiaru urlopu rodzicielskiego. Istnieje wyjątek od tej zasady, który dotyczy dziewięciu tygodni urlopu – są one nieprzenoszalne i muszą być wykorzystane przez drugiego rodzica. 

W jakim wymiarze przysługuje urlop macierzyński i rodzicielski? 

Wymiar przysługującego urlopu macierzyńskiego, bez względu na to, kto z niego korzysta, uzależniony jest od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie. Wynosi on: 

• w razie urodzenia jednego dziecka – 20 tygodni; 
• w razie urodzenia dwojga dzieci – 31 tygodni; 
• w razie urodzenia trojga dzieci – 33 tygodnie; 
• w razie urodzenia czworga dzieci – 35 tygodni; 
• w razie urodzenia pięciorga i więcej dzieci – 37 tygodni. 

Urlop rodzicielski przysługuje zaś w wymiarze: 

• w razie urodzenia jednego dziecka – 41 tygodni; 
• w razie urodzenia więcej niż jednego dziecka – 43 tygodnie. 

Jeżeli jednak rodzice dziecka posiadają zaświadczenie tzw. za życiem, wówczas przysługuje im nieco dłuższy urlop rodzicielski tj.: 

• w razie urodzenia jednego dziecka – 65 tygodni; 
• w razie urodzenia więcej niż jednego dziecka – 67 tygodni. 

Jak i gdzie złożyć wniosek o urlop macierzyński i rodzicielski? 

Mimo że urlop macierzyński jest urlopem, którego udzielenia pracodawca nie może odmówić i przysługuje on z mocy prawa, konieczne jest złożenie stosownego wniosku. Wniosek o udzielenie urlopu macierzyńskiego powinien zostać złożony nie później niż w ciągu 21 dni od dnia porodu. Przyjmuje się jednak, że jeżeli pracownica nie korzystała z urlopu macierzyńskiego przed porodem – do czego ma prawo – to pierwszym dniem urlopu macierzyńskiego jest pierwszy dzień po porodzie. 

Jeżeli urlop macierzyński będzie wykorzystywał zaś ojciec, wówczas wniosek o jego udzielenie powinien zostać złożony nie później niż 14 dni przed dniem jego rozpoczęcia. W przypadku wniosku o udzielenie urlopu rodzicielskiego powinien on zostać złożony w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z niego.  

Gdzie i jak złożyć wniosek? Wnioski o urlopy macierzyńskie i rodzicielskie należy składać do pracodawcy w formie papierowej lub elektronicznej. 

Wniosek o udzielenie urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego – wzór  

Wniosek o udzielenie urlopu macierzyńskiego można napisać samodzielnie, uwzględniając w nim kilka informacji. Są to: 

• dane pracownicy – matki, która ubiega się o urlop; 
• imię i nazwisko dziecka; 
• data urodzenia dziecka; 
• datę początku i końca urlopu; 
• oświadczenie drugiego rodzica o rezygnacji z korzystania z urlopu. 

Jeżeli wniosek składa ojciec dziecka w związku z leczeniem matki, wówczas dokument powinien dodatkowo zawierać zobowiązanie do poinformowania pracodawcy o dacie opuszczenia przez matkę szpitala lub zakładu leczniczego. 

Wniosek o urlop rodzicielski powinien zaś zawierać: 

• dane pracownika ubiegającego się o urlop; 
• okres dotychczasowego wykorzystanego urlopu lub pobieranego zasiłku; 
• liczbę wykorzystanych części urlopu rodzicielskiego i składanych wniosków, pamiętając, że urlop ten może być wykorzystywany w częściach, ale nie więcej niż w pięciu; 
• okres, na który urlop ma zostać udzielony; 
• oświadczenie drugiego rodzica o rezygnacji z korzystania z urlopu rodzicielskiego albo z zasiłku macierzyńskiego.  

Składając wniosek o urlop macierzyński lub rodzicielski, należy także pamiętać o dołączeniu aktu urodzenia dziecka oraz podpisaniu dokumentu.  

Bibliografia: 

1. https://www.biznes.gov.pl/pl/portal/00136#4 [dostęp: 18.12.2023]. 
2. https://www.gov.pl/web/rodzina/urlop-rodzicielski [dostęp: 18.12.2023]. 
3. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 roku Kodeks pracy, Dz. U. 1974 nr 24 poz. 141.