Svante Pääbo laureatem nagrody Nobla w dziedzinie medycyny. „Udało mu się dokonać niemożliwego”

Tegorocznym laureatem nagrody Nobla w dziedzinie medycyny został Svante Pääbo, szwedzki biolog, któremu udało się zsekwencjonować genom neandertalczyka, wymarłego krewnego współczesnych ludzi. „Ten starożytny przepływ genów do współczesnych ludzi ma dziś znaczenie fizjologiczne, na przykład wpływa na reakcję naszego układu odpornościowego na infekcje” – podano w uzasadnieniu. 

 

Svante Pääbo dokonał niemożliwego

Tradycyjnie Tydzień Noblowski otwiera ogłoszenie laureatów z medycyny i fizjologii. W poniedziałek 3 października godzinie 11.30 Komitet Noblowski ogłosił laureatów nagrody Nobla w tej dziedzinie. Prestiżową nagrodę otrzymał Svante Pääbo, szwedzki biolog specjalizujący się w genetyce ewolucyjnej, badacz genomów wymarłych krewnych człowieka. Otrzymał Nobla „za odkrycia dotyczące genomów wymarłych homininów i ewolucji człowieka”. Dokonał także sensacyjnego odkrycia nieznanego wcześniej hominina, denisowianina.

„Od najmłodszych lat był zafascynowany starożytną historią człowieka. Próbował wykorzystać nowoczesne narzędzia, żeby badać ten gatunek. Wkrótce przekonał się, że to ogromne wyzwanie. Wprowadzał różne technologiczne wynalazki przez wiele dekad. Jego cel wydawał się niemożliwy. Starał się pokazać nasze połączenie z neandertalczykiem, naszym najbliższym krewnym. Udało mu się zsekwencjonować genom neandertalczyka. To był ogromny kamień milowy” – podano w uzasadnieniu.

Do wyświetlenia tego materiału z zewnętrznego serwisu (Instagram, Facebook, YouTube, itp.) wymagana jest zgoda na pliki cookie.Zmień ustawieniaRozwińPääbo odkrył również, że nastąpił transfer genów z tych wymarłych homininów do Homo sapiens po migracji z Afryki około 70 000 lat temu.

„Ten starożytny przepływ genów do współczesnych ludzi ma dziś znaczenie fizjologiczne, na przykład wpływa na reakcję naszego układu odpornościowego na infekcje. Przełomowe badania Pääbo dały początek zupełnie nowej dyscyplinie naukowej: paleogenomice. Ujawniając różnice genetyczne, które odróżniają wszystkich żyjących ludzi od wymarłych homininów, jego odkrycia stanowią podstawę do zbadania tego, co czyni nas wyjątkowymi ludźmi” – czytano dalej w uzasadnieniu.

Eksperci komentują

Dzięki uprzejmości Centrum Współpracy i Dialogu Uniwersytetu Warszawskiego, które zorganizowało centrum informacyjne, mogliśmy na bieżąco śledzić decyzje Komitetu Noblowskiego i poznać gorące opinie ekspertów. Czym jest dla nich odkrycie Svante Pääbo i co oznacza ono dla współczesnego świata?

Dr hab. n. med. Wojciech Feleszko, Klinika Pneumonologii, Alergologii Wieku Dziecięcego i Pediatrii, DSK UCK WUM:

„Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny dostał paleobiolog z pogranicza paleobiologii, genetyki, antropologii za odkrycia związane z plastycznością i adaptacją do warunków środowiskowych, którą zawdzięczamy różnemu mitochondrialnemu DNA. To pasjonujące badania, stanowiące wstęp do „Jurassic Park”. Dzisiejszy laureat wydobywał mitochondrialne DNA ze szczątków kości znajdujących się w jaskiniach sprzed kilkunastu, kilku tysięcy lat i na podstawie tego stworzył ścieżkę genealogiczną rozwoju człowieka. Odkrycie polegało na tym, że pokazał, iż różnorodne mitochondrialne DNA stanowiło początek postępu intelektualnego homo sapiens w stosunku do neandertalczyka czy innych naszych pokrewieńców, którzy wygaśli wcześniej. Mitochondrialne DNA jest niekiedy pomijane, jednak widzimy chorych, u których rozwijają się choroby wynikające z uszkodzenia mitochondrialnego DNA – choroby neurorozwojowe, niektóre rodzaje padaczek – tak, że – być może – to odkrycie nakieruje medycynę na spojrzenie ku tym rzadkim przypadkom chorób, które tam właśnie biorą swój początek”

Prof. dr hab. Marta Struga, Katedra i Zakład Biochemii WUM:

„Ta Nagroda Nobla to odpowiedź na to, skąd jesteśmy, jak jesteśmy starzy, jak długo różnego rodzaju hominidy żyły obok siebie – czy jako homo sapiens byliśmy sami, czy mieszkali obok nas neandertalczycy. Jak się okazuje, mieszkali. Mamy z neandertalczykami wspólne geny, co udowodnił dzisiejszy laureat Nagrody Nobla. Ta nagroda pozwala nam odkryć nasze korzenie oraz docenić badania naukowe, umożliwiające wykorzystanie mitochondrialnego DNA. To pokazuje, że obecnie dysponujemy narzędziami, dzięki którym możemy poznać rzeczy, będące dla nas jeszcze kilkanaście lat temu niedostępne naszemu poznaniu”

Prof. dr hab. n. med. Michał Grąt, Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej, Transplantacyjnej i Wątroby, CSK UCK WUM:

„Przed ogłoszeniem dzisiejszej Nagrody Nobla mówiliśmy o tym, co się zmieniło, co posunęło medycynę do przodu. Moim zdaniem to wyróżnienie jest pierwszą Nagrodą Nobla przyznaną za podróż w czasie. Svante Pääbo wykorzystał nowoczesne zdobycze medycyny i biologii molekularnej, aby przekroczyć granice czasu i odpowiedzieć na niezwykle skomplikowane pytania na temat okresu, którego nie mógł obserwować, a na temat którego nie zachowały się żadne źródła. Przez analizę genetyczną musiał przezwyciężyć wszystkie trudności związane z uszkodzeniem DNA. Nie tylko podołał temu wyzwaniu, ale również umożliwił nam poznanie odpowiedzi na pytania: skąd jesteśmy i jak wyglądały nasze początki. Pozwolił potwierdzić to, że współistnieliśmy z innymi hominidami, że nie stanowimy kolejnej ścieżki w ewolucji człowieka, ale byliśmy jedną z gałęzi, z której człowiek się wziął” 

źródło: www.nobelprize.org

Tydzień Noblowski 2022 r.

Nobel z medycyny przyznawany jest od 1901 roku. W ubiegłym roku Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny otrzymali David Julius i Ardem Patapoutian za odkrycie receptorów czucia temperatury i dotyku. Do 2021 roku przyznano 122 nagród w tej dziedzinie, z czego 12 otrzymały kobiety.

We wtorek poznamy laureata w dziedzinie fizyki, a we środę z chemii. W czwartek dowiemy się, kto zdobędzie Nagrodę Nobla dziedzinie literatury, a w piątek kto otrzyma Pokojową Nagrodę Nobla. W poniedziałek 10 października poznamy laureata nagrody w dziedzinie ekonomii. Fundusz nagród pochodzi z odsetek od majątku Alfreda Nobla, a zarządza nim Fundacja Nobla. Pääbo otrzyma nagrodę w wysokości 10 mln koron szwedzkich (920 tys. euro).