Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell, Shimon Sakaguchi laureatami Nagrody Nobla 2025 w dziedzinie medycyny. „Za odkrycia dotyczące naszej odporności”

Tegorocznymi laureatami Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny są Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell i Shimon Sakaguchi. Zostali oni uhonorowani za przełomowe odkrycia dotyczące obwodowej tolerancji immunologicznej. Dokonania naukowców „okazały się decydujące dla naszego zrozumienia funkcjonowania układu odpornościowego i tego, dlaczego nie wszyscy zapadają na poważne choroby autoimmunologiczne” – wyjaśnił Olle Kämpe, przewodniczący Komitetu Noblowskiego.

Nagroda Nobla w dziedzinie medycyny lub fizjologii

Początek października to tradycyjnie czas ogłoszenia laureatów Nagrody Nobla. W dniach 6–13 października dowiemy się, kto zostanie nagrodzony tym prestiżowym wyróżnieniem w poszczególnych dziedzinach nauki: fizjologii lub medycyny, fizyki, chemii i literatury. Osobnymi kategoriami są Nagroda Pokojowa i Nobel z ekonomii.

Nim świat dowie się o odkryciach i osiągnięciach uhonorowanych tegorocznym medycznym Noblem, warto wspomnieć, że do tej pory 115 osób otrzymało tę prestiżową nagrodę w tej dziedzinie. Najmłodszy laureat miał 31 lat – był nim Frederick G. Banting, którzy w 1923 r. otrzymał Nobla za odkrycie insuliny. Peyton Rous był z kolei najstarszym laureatem medycznego Nobla. Został doceniony za odkrycie wirusów wywołujących nowotwory. W dniu odebrania nagrody, w 1966 r., miał 87 lat. W ubiegłym roku Nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny otrzymali Victor Ambros i Gary Ruvkun za odkrycie mikroRNA.

Kogo w tym roku nagrodzi Komitet Noblowski za odkrycia w tej dziedzinie? Co prawda nazwiska kandydatów trzymane były w ścisłej tajemnicy, ale wielu ekspertów wyznaczało swoich pretendentów do tego wyróżnienia. Wymieniano m.in.:

• Andreę Ablasser, Glena N. Barbera i Zhijiana „Jamesa” Chena – za badania nad układem odpornościowym,
• Johna E. Dicka – za badania nad białaczką,
• Kenjiego Kangawę i Masayasu Kojimę – za odkrycie greliny.

Kandydatów tegorocznej Nagrody Nobla upatrywano także w trójce naukowców: Swietlanie Mojsow, Joelu Habenerze i Lotte Bjerre Knudsen, którzy byli zaangażowani w rozwój leku znanego jako semaglutyd. W 2024 r. zdobyli oni Nagrodę Laskera-DeBakeya za Badania Kliniczne i Medyczne, która jest często uważana za wyznacznik tego, czy dany odkrywca lub naukowiec otrzyma medycznego Nobla. Jak te prognozy miały się do rzeczywistości?

Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell, Shimon Sakaguchi laureatami Nagrody Nobla 2025 w dziedzinie medycyny

W poniedziałek 6 października zgromadzenie noblowskie Instytutu Karolinska ogłosiło, że tegoroczną Nagrodą Nobla z medycyny uhonorowano Mary E. Brunkow, Freda Ramsdella i Shimona Sakaguchiego. Zostali oni docenieni za fundamentalne odkrycia dotyczące obwodowej tolerancji immunologicznej. Jak czytamy w uzasadnieniu, laureaci zidentyfikowali strażników układu odpornościowego – limfocyty T regulatorowe – które zapobiegają atakom komórek odpornościowych na nasz organizm.

„Ich odkrycia okazały się decydujące dla naszego zrozumienia funkcjonowania układu odpornościowego i tego, dlaczego nie wszyscy zapadają na poważne choroby autoimmunologiczne” – powiedział Olle Kämpe, przewodniczący Komitetu Noblowskiego.

Odkrycia laureatów zapoczątkowały badania nad tolerancją obwodową, przyspieszając rozwój metod leczenia raka i chorób autoimmunologicznych.

Tydzień Noblowski 2025 r.

Poniedziałkowe ogłoszenie laureatów z dziedziny fizjologii i medycyny rozpoczęło Tydzień Noblowski. W kolejnych dniach poznamy laureatów w pięciu pozostałych dziedzinach.

We wtorek Królewska Szwedzka Akademii Nauk wskaże laureata w dziedzinie fizyki, w środę – z chemii. W czwartek sekretarz Akademii Szwedzkiej w Sztokholmie ogłosi, kto zdobędzie Nagrodę Nobla dziedzinie literatury. W piątek w Oslo Norweski Komitet Noblowski poinformuje, kto otrzyma Pokojową Nagrodę Nobla. Zaś laureata nagrody w dziedzinie ekonomii poznamy w poniedziałek 13 października.

Oficjalna ceremonia wręczenia Nagrody Nobla odbędzie się tradycyjnie w rocznicę śmierci fundatora Alfreda Nobla 10 grudnia w Sztokholmie oraz Oslo (Pokojowa Nagroda Nobla). Laureaci Nagrody Nobla otrzymają dyplom, medal oraz dokument zawierający wyszczególnienie kwoty narody, która w tym roku wynosi 11 mln koron szwedzkich, czyli około 4,41 mln zł.