Kara za macierzyństwo. Matki z niższymi zarobkami i brakiem możliwości awansu, ojcowie z wyższymi wynagrodzeniami i większą swobodą w pracy

Kiedy matka wraca do pracy, musi zapłacić wysoką cenę za to, że poświęciła czas na wychowywanie dzieci. Zupełnie odwrotnie jest z ojcami: pojawienie się na świecie ich potomka podnosi ich prestiż w pracy, daje zawodowe korzyści, a nawet premiuje. Czym jest motherhood penalty?

Matki w tyle za ojcami

Takie wnioski płyną z badania Claudii Goldin, ekonomistki z Harvardu, laureatki ubiegłorocznej nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii. Wraz z zespołem innych naukowców, przeanalizowała sytuację pracujących matek w 134 krajach. Z badań wynika, że posiadanie dziecka wpływa negatywnie na pracę kobiet, niezależnie od tego, gdzie mieszkają. Ten efekt nazywany jest motherhood penalty, czyli karą za macierzyństwo. Pokazuje wartość, o jaką zmniejszy się prawdopodobieństwo zatrudnienia matki w ciągu 10 lat od przyjścia na świat jej pierwszego dziecka.

Kosztowna opieka nad dziećmi powoduje, że wiele matek w pierwszych latach życia dziecka rezygnuje z pracy. W biednych krajach kobiety mają tendencję do wycofywania się z rynku pracy po wyjściu za mąż, zwykle na długo przed urodzeniem pierwszego dziecka. Natomiast w bogatych krajach prawie wszystkie różnice między płciami na rynku powstają po urodzeniu dziecka. Średnio 24 proc. kobiet rezygnuje z pracy w pierwszym roku po urodzeniu dziecka. Po pięciu latach, około 17 proc. z nich nadal nie wraca do pracy, a po 10 latach 15 proc. kobiet pozostaje nieaktywnych zawodowo.

Aż 95 proc. mężczyzn w wieku 25-54 lat jest aktywnych zawodowo. Kobiet, w tej samej grupie wiekowej, jest zaledwie 52 proc. Dzieje się to dlatego że odpowiedzialność za opiekę nad dziećmi spada zwykle na matki i wpływa na ich zdolność do dorównania zarobkom kolegów.

„Okazuje się, że liczba godzin płatnej pracy gwałtownie spada wraz z narodzinami pierwszego dziecka – stwierdza Goldin w podsumowaniu badań. – Liczba wzrasta dopiero wtedy, kiedy najmłodsze dziecko rozpoczyna naukę w szkole. Kiedy dzieci dorastają, matki wydłużają swój czas pracy, ale nadal pozostają w tyle za pracującymi ojcami, jeśli chodzi o wysokość zarobków”.

Z badań naukowczyni wynika, że o ile lata poświęcone na wychowanie dzieci odbijają się negatywnie na zarobkach kobiet, o tyle pracujący ojcowie są za to premiowani.

„Dla mężczyzn posiadanie dzieci i żony, która jest opiekunką, wiąże się ze wzrostem ich zarobków – napisała Goldin w raporcie. – Mówiąc wprost: motherhood penalty zmniejsza się, gdy dzieci dorastają, ale przewaga ojcostwa pozostaje duża i wzrasta wraz z wiekiem”.

Co pozwoli zapobiec motherhood penalty?

Kiedy już matka wróci do pracy, postrzega się ją jako bardziej emocjonalną niż przed macierzyństwem, mniej oddaną pracy i mniej wydajną.  Zupełnie inaczej postrzega się mężczyzn, którzy zostali ojcami. Uważa się ich za bardziej zaangażowanych w obwiązki służbowe niż pracowników bezdzietnych. Pracujący ojcowie są nagradzani za to większymi zarobkami i benefitem w postaci obniżonych standardów pracy.

Matki otrzymują o 7, 9 proc. mniejsze wynagrodzenie niż kobiety bezdzietne, o stanowi 8,6 proc. mniej niż pensje przeznaczone dla pracujących ojców. Matki mają niemal zerowe możliwości awansu, a ojcowie zarabiają więcej niż ich bezdzietni koledzy.

Jakie rozwiązania musiałby zostać wprowadzone, żeby zapobiec zjawisku motherhood penalty? Według naukowców pracujące matki powinny mieć możliwość:

• wykonywania pracy w elastycznych godzinach,
• pracy zdalnej.

Ich sytuację poprawiłoby także wprowadzenie płatnego urlopu rodzicielskiego w równej wysokości dla obojga rodziców.

Jak sytuacja wygląda w Polsce? Jak pokazują statystyki  Polskiego Instytutu Ekonomicznego, w naszym kraju 62 proc. matek dzieci w wieku 1-3 lat jest aktywnych zawodowo, podczas gdy w przypadku ojców odsetek ten wynosi 98 proc.