Rocznie na świecie 12,6 mln zgonów spowodowanych jest złym stanem środowiska. To wyniki analiz przeprowadzonych przez WHO. Jak dane mają się do Polski? W 2015 r. podano, że w naszym kraju z powodu zanieczyszczeń powietrza umiera rocznie prawie 25 tys osób. Jeżeli nic z tym nie zrobimy, będzie jeszcze gorzej. – Dla Polaków zdecydowanie najważniejsze są zanieczyszczenia powietrza generowane przez tzw. niską emisję (spalanie paliw stałych w paleniskach domowych) oraz emisję liniową (środki transportu) – mówi prof. dr hab. med. Wojciech Hanke z Zakładu Epidemiologii Środowiskowej Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi.
Zanieczyszczenia powietrza i ich wpływ na organizm
Efekt toksyczny wywoływany przez zanieczyszczenia powietrza zależy od dawki tych zanieczyszczeń oraz indywidualnej odpowiedzi organizmu. Ważny jest wiek, indywidualna odporność na infekcje i współwystępujące choroby przewlekłe.
Komu zanieczyszczenia szkodzą najbardziej?
– Dzieci i osoby starsze są szczególnie podatne na ostre infekcje dróg oddechowych, ponieważ mają niższą odporność na czynniki biologiczne, takie jak wirusy i bakterie. W wyniku działania drażniącego zanieczyszczeń powietrza, błony śluzowe górnych dróg oddechowych są bardziej wrażliwe na zakażenie.
U osób zdrowych nawet krótkotrwała ekspozycja na zanieczyszczenia powietrza wywołuje stany zapalne, podrażnienie spojówek, krtani i tchawicy, zmęczenie, spadek tolerancji wysiłku.
Występujące choroby przewlekłe, takie jak choroby układu krążenia (nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca, zaburzenia krążenia), przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) czy astma, mogą w wyniku nawet krótkich ekspozycji na wysokie stężenia zanieczyszczeń powietrza ulegać zaostrzeniu. Zwiększa się ryzyko zawałów serca i udarów mózgu. Obserwowano również zaburzenia krążenia obwodowego w wyniku nawet krótkotrwałej ekspozycji na pyły – wyjaśnia prof. dr hab. med. Wojciech Hanke.
Największy problem u osób dorosłych, zwłaszcza w starszym wieku, stanowią: choroby układu krążenia, przewlekła choroba obturacyjna płuc, cukrzyca i rak płuca.
Liczba zgonów nieustannie wzrasta
Narażenia środowiskowe dołączyły do listy klasycznych czynników ryzyka tych chorób: nadciśnienia tętniczego, niewłaściwej diety, niskiej aktywności fizycznej i palenia tytoniu. Przez wiele lat zanieczyszczenia powietrza były głównie wiązane z chorobami układu oddechowego. Teraz to się zmienia.
– Ostatnie badania pozwoliły na zaproponowanie mechanizmu powstawania chorób układu krążenia u osób narażonych na zanieczyszczenia powietrza. Prawdopodobnie najdrobniejsze cząsteczki pyłu przechodzą przez ściany pęcherzyków płucnych i trafiają najpierw do naczyń płucnych, później do całego układu krwionośnego.
Zanieczyszczenia powietrza poprzez nasilenie stresu oksydacyjnego promują stan zapalny, powodują dysfunkcje układu autonomicznego, przyspieszają rozwój i destabilizację blaszki miażdżycowej, inicjują zmiany właściwości krzepliwości i lepkość krwi, wpływają na kurczliwość naczyń – wymienia prof. dr hab. med. Wojciech Hanke.
W przestrzeni zakupowej HelloZdrowie znajdziesz produkty polecane przez naszą redakcję:
Zanieczyszczenia a astma
Chociaż astma ma podłoże genetyczne, znaczący udział mają tutaj także czynniki środowiskowe.
– Zanieczyszczenia środowiska wywołują stres oksydacyjny, który prowadzi do reakcji zapalnych w drogach oddechowych i nadreaktywności oskrzeli. Istnieją silne dowody, że wysokie stężenia zanieczyszczenia powietrza prowokują zaostrzenia astmy i zwiększają liczbę przyjęć do szpitali, zarówno u dorosłych jak i dzieci. Długotrwała ekspozycja na zanieczyszczenia powietrza wywołane ruchem samochodowym była związana z zachorowaniami na astmę, zarówno dorosłych, jak i dzieci – wyjaśnia ekspert.
Zanieczyszczenia a cukrzyca
Czy zanieczyszczenia powietrza mają wpływ na cukrzycę? Okazuje się, że w pewien sposób tak.
– Cukrzyca jest częstą chorobą przewlekłą, której pacjenci na początku nie dostrzegają, a pierwsze objawy zazwyczaj są ignorowane lub bagatelizowane. W tym czasie cukrzyca powoli niszczy nasz organizm i nieleczona lub leczona niewłaściwie sprzyja rozwojowi poważnych powikłań. Cukrzyca występuje u około 9 proc. mieszkańców Polski, w tym około 1/3 nie jest tego świadoma. Zanieczyszczenia powietrza mogą przyspieszać pojawienie się oporności na insulinę. Potwierdzają to badania epidemiologiczne w Niemczech i Danii – dodaje prof. Hanke.
Zanieczyszczenia a ciąża
Zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego wpływają także na zaburzenia przebiegu i wyniku ciąży. Jak wyjaśnia prof. Hanke, drobne cząstki pyłu przenikają przez płuca do krwiobiegu i w wyniku szeregu procesów upośledzają przepływ krwi przez łożysko. Płód rozwija się wolniej.
– Wynikiem tego są obserwacje, że na terenach o wysokich zanieczyszczeniach powietrza rodzi się więcej dzieci z małą masą urodzeniową w stosunku do okresu trwania ciąży. Takie dzieci mają potem tendencję do szybkiego przyrostu wagi ciała i paradoksalnie często mają problem z nadwagą czy wręcz są otyłe – dodaje specjalista.
Efekty zanieczyszczenia powietrza – jak im zapobiegać?
W dniach kiedy zanieczyszczenia powietrza znacznie przekraczają wartości normatywne, a zwłaszcza kiedy przekroczone są wartości alarmowe, dzieci i osoby starsze powinny wychodzić na zewnątrz tylko w sytuacjach kiedy jest to konieczne. Inne osoby powinny zrezygnować ze spacerów i aktywności fizycznej w terenie.
Warto pamiętać też o konieczności ograniczania emisji zanieczyszczeń poprzez korzystanie z transportu publicznego i zaprzestać palenia w kominkach, jeżeli nie są one głównym źródłem ogrzewania.
Zobacz także
Spodobał Ci się artykuł? Udostępnij go innym
Podoba Ci się ten artykuł?
Powiązane tematy:
Polecamy
Pilotka LPR: Zdarzyło się, że pacjenci nie kryli obaw na mój widok, mówiąc: „O Boże! Pani będzie mnie wiozła?!”
„Myśli mają potężną moc, ale nie magiczną. Afirmacje i medytacja nas nie wyleczą”. O prawie przyciągania i pseudopsychologii mówi Zuzanna Butryn
„Ważny jest ruch, ale równie istotne jest to, jaki on pozostawia w nas ślad”. O Metodzie Feldenkraisa i edukacji ruchowej jako drogi do samopoznania mówi Marta Górna-Wiszniewska
