Piramida potrzeb Maslowa – hierarchia ludzkich potrzeb

Piramida potrzeb Maslowa to opracowana przez amerykańskiego psychologa Abrahama Maslowa teoria hierarchii potrzeb człowieka. Składa się z pięciu poziomów, które zawierają potrzeby niższego i wyższego rzędu. Przedstawione w niej przykłady można odnieść do życia codziennego, przez co piramida staje się narzędziem uniwersalnym.

Czym jest piramida potrzeb Maslowa?

Piramida potrzeb Abrahama Maslowa to graficzne przedstawienie teorii potrzeb i motywacji, które determinują zachowanie człowieka. Zaproponował ją amerykański psycholog Abraham Maslow w lipcu 1943, jednak do szerszego grona odbiorców piramida dotarła dopiero w 1954 za sprawą książki „Motywacja i osobowość”. Maslow podzielił potrzeby człowieka na pięć grup, które zajmują poszczególne piętra piramidy. Licząc od dołu są to: potrzeby biologiczne, potrzeba bezpieczeństwa, potrzeba przynależności, potrzeba uznania oraz potrzeba samorealizacji.

Podstawę piramidy stanowią potrzeby niższego rzędu, których spełnienie decyduje o przetrwaniu. Jeśli nie zostaną one osiągnięte, realizacja kolejnych poziomów jest niemożliwa. Wraz z realizacją danego szczebla piramidy, człowiek może przejść do zaspokojenia potrzeby wyższego rzędu. Teoria zaproponowana przez Maslowa jest dosyć uniwersalna, a jej interpretacja może ulegać modyfikacji, w zależności od różnic kulturowych, etapu rozwoju kraju czy indywidualnych cech osobniczych.  

Potrzeby biologiczne/fizjologiczne

Potrzeby biologiczne to najniższy poziom piramidy. Znajdują się tu najważniejsze potrzeby takie, jak:

• potrzeba jedzenia,
• potrzeba snu,
• potrzeba komfortu termicznego,
• potrzeba odpoczynku,
• potrzeba prokreacji,
• potrzeba posiadania ubrań i domu.

Bez spełnienia tych potrzeb, człowiek nie będzie w stanie funkcjonować. Zaspokojenie głodu oraz zapewnienie schronienia stwarzają chęć i możliwość do realizacji innych aktywności.

Potrzeba bezpieczeństwa

Na drugim szczeblu piramidy znajduje się potrzeba bezpieczeństwa, która odnosi się do bezpieczeństwa zdrowotnego, fizycznego, psychicznego i ekonomicznego. W ramach bezpieczeństwa zdrowotnego człowiek posiada dostęp do służby zdrowia oraz leków. Do bezpieczeństwa fizycznego zalicza się bezpieczeństwo osobiste w domu, pracy, kraju itp. Bezpieczeństwo ekonomiczne zapewnione jest wraz z posiadaniem pracy i pieniędzy.

Potrzeby przynależności

Pod tym pojęciem rozumie się potrzebę afiliacji czyli miłości i przynależności do określonej grupy. W aspekcie socjalnym człowiek odczuwa potrzebę miłości, przyjaźni oraz utrzymywania kontaktów interpersonalnych ze znajomymi. Pojawia się także pragnienie identyfikowania się z grupą, w której uzyskuje się akceptację. Przykładami takich zrzeszeń mogą być grupy zawodowe, religijne czy związane z zainteresowaniami danej osoby.

Potrzeba uznania

Na czwartym szczeblu piramidy umiejscowiona jest chęć uznania i szacunku. Abraham Maslow wyróżnił dwa rodzaje szacunku. W kategorii niższej jest to potrzeba szacunku od innych, natomiast w kategorii wyższej = potrzeba szacunku do samego siebie. Przykładem wykorzystania w życiu codziennym tego poziomu jest potrzeba bycia dobrym ojcem lub szefem w pracy, ale też pragnienie osiągania sukcesów. Wszystkie te działania prowadzą do budowania poczucia swojej wartości. Dzięki zdobyciu uznania człowiek odczuwa samozadowolenie i czuje się potrzebny. 

Potrzeba samorealizacji

Na szczycie piramidy znajduje się potrzeba samorealizacji, która urzeczywistnia się w dążeniu człowieka do realizowania swoich marzeń, chęci bycia najlepszą wersją siebie oraz stałej potrzebie samodoskonalenia. To ogólne pojęcie u każdego człowieka nabiera innego znaczenia. Niektórzy spełniają się zawodowo, inni zaś w życiu rodzinnym lub realizując swoje pasje. 

Jak interpretować piramidę Maslowa?

Warto zwrócić uwagę, iż potrzeby człowieka zmieniają się wraz z wiekiem, ale też okolicznościami. Dla niemowląt i małych dzieci kluczowe znaczenie odgrywają potrzeby fizjologiczne. U młodzieży w okresie dorastania najważniejsza jest potrzeba przynależności. Dorośli bardzo często skupiają się na potrzebie samorealizacji. Z kolei dla osób starszych duże znaczenie ma potrzeba bezpieczeństwa. Niektóre wyjątkowe sytuacje sprawiają, że dana potrzeba zmienia swoje miejsce w hierarchi. Można tu wymieć stan wojny lub klęski żywiołowej.

Piramida potrzeb wg Maslowa była krytykowana pod kilkoma względami. Po pierwsze, Maslow stworzył ogólną klasyfikację, której nie sposób wykorzystać we wszystkich krajach świata. Po drugie w wątpliwość poddawano hierarchiczność przedstawionych potrzeb, ponieważ nie zawsze brak dobrobytu oznaczał niemożność samorealizacji.

Bibliografia:

1. „Maslow’s hierarchy of need”, Chapter in: The Encyclopedia of Business in Today’s World, 2009, online: https://www.researchgate.net/publication/254861388_Maslow’s_Hierarchy_of_Needs.
2. National Agency for Innovation and Research, „Maslow’s hierarchy of needs = represented as a pyramid”, online: http://www.innovation.public.lu/en/innover/gestion-innovation/marketing/pyramidedemaslow-en.pdf.
3. Pieter Desmet, Steven Fokkinga, „Beyond Maslow’s Pyramid: Introducing a Typology of Thirteen Fundamental Needs for Human-Centered Design”,Multimodal Technol. Interact. 2020, 4, 38.