Katalin Karikó i Drew Weissman laureatami Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny. Za odkrycie związane ze szczepionką mRNA
Tegorocznymi laureatami Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny zostali Katalin Karikó i Drew Weissman. Węgierską biochemiczkę i amerykańskiego immunologa uhonorowano „za odkrycia dotyczące modyfikacji zasad nukleozydowych, które umożliwiły opracowanie skutecznych szczepionek mRNA przeciwko COVID-19”.
Nagroda Nobla z medycyny przyznana
Ogłoszenie laureatów Nagrody Nobla niezmiennie od ponad 100 lat wzbudza duże emocje. Co roku przyznawanych jest sześć nagród, będących wyrazem uznania za przełomowy wkład danej osoby lub organizacji w określonej dziedzinie. Tydzień Noblowski tradycyjnie otwiera ogłoszenie laureatów z medycyny lub fizjologii.
W poniedziałek 2 października o godzinie 11.30 Komitet Noblowski poinformował, że tegorocznymi laureatami Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny zostali Katalin Karikó i Drew Weissman.
Tę prestiżową nagrodę otrzymali „za odkrycia dotyczące modyfikacji zasad nukleozydowych, które umożliwiły opracowanie skutecznych szczepionek mRNA przeciwko COVID-19”.
„Odkrycia dokonane przez parę laureatów tegorocznej Nagrody Nobla odegrały kluczową rolę w opracowaniu skutecznych szczepionek mRNA przeciwko COVID-19 podczas pandemii, która rozpoczęła się na początku 2020 r. Przełomowe odkrycia dwojga naukowców zasadniczo zmieniły rozumienie interakcji mRNA z ludzkim układem odpornościowym. Laureaci przyczynili się do bezprecedensowego tempa rozwoju szczepionek podczas jednego z największych zagrożeń dla zdrowia ludzkiego współczesności” – czytamy w komunikacie prasowym opublikowanym na oficjalnej stronie internetowej Nagrody Nobla.
Karikó i Weissman – kim są laureaci Nagrody Nobla 2023?
Węgierska biochemiczka Katalin Karikó studiowała na Uniwersytecie w Segedynie, gdzie w 1982 r. uzyskała stopień doktora. Jest wiceprezeską firmy BioNTech. Z amerykańskim immunologiem i biologiem molekularnym Drew Weissmanem poznała się przypadkowo przy kserokopiarce. Współpracę rozpoczęli w 1998 r.
Efektem ich badań, które prowadzili na Uniwersytecie w Pensylwanii, było zmodyfikowanie nukleozydów, które ograniczyło powstawanie stanu zapalnego wywołanego przez iniekcję RNA. Ich odkrycie przyczyniło się do opracowania szczepionek na COVID-19 przez Pfizera i Modernę.
Jak ocenił w poniedziałek Komitet Noblowski, ich zastosowanie pozwoliło uratować życie milionów ludzi, a u znacznie większej liczby można było zapobiec poważnemu przebiegowi infekcji.
– Pierwsze szczepionki były oparte o całe mikroorganizmy, potem o białka, a następne wykorzystywały już mechanizm transkrypcji i translacji, czyli były oparte o DNA. W tych szczepionkach komórka musiała zrobić wszystko, żeby wchłonąć białko, aby zaszła reakcja immunologiczna. W metodzie Karikó i Weissmana udało się ten proces skrócić – jako szczepionkę podajemy tylko stosunkowo krótką cząsteczkę mRNA. Cały trick polegał na tym, żeby ta cząsteczka była stabilna – tłumaczy prof. dr hab. Katarzyna Tońska z Instytutu Genetyki i Biotechnologii Wydziału Biologii UW. – Normalnie cząsteczki mRNA należą do cząsteczek dość niestabilnych i trudno byłoby wyprodukować na ich podstawie taką ilość białka, która zdążyłaby wywołać reakcję immunologiczną w organizmie. Ta Nagroda Nobla jest między innymi właśnie za to, że udało się ustabilizować cząsteczki mRNA, podać je do organizmu i wywołać odpowiedź immunologiczną. Uodporniają one nas na wirusy, a w przyszłości być może na bakterie, mogą mieć zastosowanie w leczeniu nowotworów. Dzięki temu, że mRNA można łatwo zsyntetyzować, możliwe staje się przygotowanie całego wachlarza rozmaitych szczepionek i stosunkowo szybką reakcję na zmienność mikroorganizmu – dodaje.
Zwraca na to uwagę także prof. dr hab. n. med. Paweł Włodarski z Zakładu Metodologii Badań Naukowych, prorektor ds. Umiędzynarodowienia, Promocji i Rozwoju WUM:
– Ciekawym aspektem odkrycia Karikó i Weissmana jest jedno z możliwych zastosowań, czyli leczenie chorób nowotworowych – komentuje przyznanie im tej nagrody. – Rozwiązania nagrodzone Nagrodą Nobla i inne podobne do nich umożliwiają tworzenie również takich leków, w tym pod kątem konkretnych mutacji konkretnych białek u pacjentów, którzy takiego leczenia będą wymagać. Tak szybkiego nagrodzenia technologii przez Komitet Noblowski jeszcze nie było. To wyjątkowa sytuacja pandemii spowodowała działanie naukowców, czyli opracowanie szczepionki mRNA. Było to rzeczywiście niekonwencjonalne i wszyscy podkreślali, że jest to de facto w pewnym stopniu eksperyment, ale konieczny do przeprowadzenia i niezwykle skuteczny – dodaje.
– Chciałbym mocno podkreślić i zgodzić się, że odkrycie tegorocznych noblistów idzie w parze z możliwościami technologicznymi poznającymi mRNA, dzięki czemu można je sekwencjonować szybko, tanio i dobrze. Bez tego to odkrycie byłoby zawieszone w próżni i trudniejsze do wykorzystania praktycznego – zauważa z kolei prof. dr hab. n. med. Rafał Płoski z Zakładu Genetyki Medycznej WUM.
Nobel z medycyny przyznawany jest od 1901 roku. W ubiegłym roku laureatem Nagrody Nobla w tej dziedzinie został Svante Pääbo, szwedzki biolog, któremu udało się zsekwencjonować genom neandertalczyka, wymarłego krewnego współczesnych ludzi. Do 2022 roku 227 osobom przyznano 113 Nagród Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny, z czego 12 otrzymały kobiety.
Tydzień Noblowski 2023 r.
Poniedziałkowe ogłoszenie laureatów z dziedziny fizjologii i medycyny rozpoczęło Tydzień Noblowski. W kolejnych dniach poznamy laureatów w pięciu pozostałych dziedzinach.
We wtorek Królewska Szwedzka Akademii Nauk wskaże laureata w dziedzinie fizyki, w środę – z chemii. W czwartek sekretarz Akademii Szwedzkiej w Sztokholmie ogłosi, kto zdobędzie Nagrodę Nobla dziedzinie literatury. W piątek w Oslo Norweski Komitet Noblowski poinformuje, kto otrzyma Pokojową Nagrodę Nobla. Zaś laureata nagrody w dziedzinie ekonomii poznamy w poniedziałek 9 października.
Oficjalna ceremonia wręczenia Nagrody Nobla odbędzie się tradycyjnie w rocznicę śmierci fundatora Alfreda Nobla 10 grudnia w Sztokholmie oraz Oslo (Pokojowa Nagroda Nobla). Laureaci Nagrody Nobla otrzymają dyplom, medal oraz dokument zawierający wyszczególnienie kwoty narody, która w tym roku wynosi 11 mln koron szwedzkich, czyli około 4,41 mln zł.
Źródło: CWiD UW, Nobelprize.org
Zobacz także
Pomagała na ukąszenia skorpionów i węży, wiankami z jej kwiatów okadzano rodzącą kobietę, by złagodzić ból porodowy
Joanna Jędrzejczyk: „Dziękuję swojemu ciału, że jest ze mną na dobre i na złe. Że uzewnętrznia moją historię: z bliznami, z podkrążonymi oczami”
„Dzieci torturowane i pocięte nożami prawie umierały w moich ramionach” – mówi Anja Ringgren Lovén, założycielka organizacji charytatywnej Land of Hope
Polecamy
Noblista: „Zbliżamy się do granic możliwości organizmu. Wkrótce ludzie będą żyli ponad 115 lat”. Ma to jednak swoje ciemne strony
Znamy laureatów medycznego Nobla. Victor Ambros i Gary Ruvkun docenieni za odkrycie mikroRNA
Lekarze chcą zarabiać więcej. Ale czy publiczna ochrona zdrowia to wytrzyma? „Nie będziemy w stanie w nieskończoność cenami bić się o kadrę”
„W Anglii jest wiele różnych udogodnień dla pacjentów, jakich w Polsce nie ma”. Lekarka Roksana Świderska o wadach i zaletach brytyjskiego systemu ochrony zdrowia
się ten artykuł?
