„Gaslighting” słowem roku 2022 według słownika internetowego Merriam-Webster. „Jest wszechobecny”

„Gaslighting”, czyli zachowanie polegające na psychicznej manipulacji, rażąco wprowadzające drugą osobę w błąd, wręcz kłamliwe, to słowo roku wg. Merriam-Webster, amerykańskiej firmy publikującej podręczniki, szczególnie znanej ze swoich słowników. Liczba wyszukiwań tego słowa na stronie merriam-webster.com wzrosła w 2022 r. o 1740 proc. w porównaniu z rokiem poprzednim. 

„Gaslighting” słowem roku

„Gaslighting” zostało wybrane słowem roku 2022 według Merriam-Webster. Wydawnictwo przyznaje, że po raz pierwszy ma do czynienia ze zjawiskiem, kiedy równie wielki wzrost zainteresowania danym hasłem jest notowany pomimo tego, że nie zdarzyła się żadna konkretna w skali globalnej sytuacja, która miałaby z wyrazem tym bezpośredni związek. „Gaslighting był wszechobecny” – wyjaśniają twórcy rankingu Merriam-Webster.

„To słowo, które szybko zyskało na popularności, a zwłaszcza w ciągu ostatnich czterech lat, było zaskoczeniem dla mnie i dla wielu z nas. Wyszukiwanie 'gaslighting’ pojawiało się często każdego dnia w roku” – powiedział Peter Sokolowski, redaktor Merriam-Webster w rozmowie z „The Associated Press”.

Warto dodać, że Merriam-Webster, który miesięcznie rejestruje 100 milionów odsłon na swojej stronie, wybiera słowo roku wyłącznie na podstawie danych. Twórcy rankingu nie zastanawiają się, dlaczego ludzie szukają poszczególnych haseł. Niektórzy z użytkowników, którzy szukali w tym roku słowa „gaslighting”, mogli po prostu chcieć sprawdzić, jak poprawnie się je pisze.

Czym jest gaslighting?

Etymologii terminu „gaslighting” należy szukać w tytule filmu „Gasnący płomień” (oryg. „Gaslight”) z Ingrid Bergman, która za rolę zmanipulowanej żony, której mąż próbuje wmówić, że jest chora psychicznie, dostała Oscara.

– Ofiara gaslightingu pod wpływem sprawcy kwestionuje rzeczywistość i sposób, w jaki ją postrzega. Są to te wszystkie przypadki, kiedy ktoś mówi nam, że nie widzieliśmy tego, co widzieliśmy, albo gdy próbuje nam wmówić, że to, co zobaczyliśmy, jest nieprawdą. Ofiara jest obwiniana o to, co się stało. Wmawia jej się, że sprowokowała sprawcę, że przesadza albo że jest przewrażliwiona – tłumaczyła w rozmowie z Hello Zdrowie Katarzyna Nowakowska, konsultantka Telefonu Interwencyjnego dla Kobiet w Fundacji Feminoteka.

Jeśli sprawca stosuje gaslighting, kontrola z czasem przybiera na sile, a przemoc pojawia się coraz częściej m.in. w formie poniżania, podważania tego, co się dzieje i zrzucania odpowiedzialności na ofiarę. To stały element przemocy psychicznej stosowanej w dysfunkcyjnym związku.

Okiem eksperta

Czy słowo „gaslighting” jest też popularne w Polsce? „Nie jest to raczej wyraz należący do polszczyzny ogólnej, funkcjonuje w pewnych kręgach środowiskowych czy tematycznych, skupionych wokół zagadnień z dziedziny psychologii” – mówi specjalnie dla Hello Zdrowie polonista i popularyzator wiedzy o polszczyźnie Mateusz Adamczyk.

Okazuje się także, że słowo roku 2022 nie tak łatwo jest przetłumaczyć na język polski.

„Nie znam polskiego odpowiednika tego wyrazu. Może to oznaczać, że samo zjawisko, a właściwie świadomość jego występowania dla nas czymś nowym. Może oczywiście stać się tak, że słowo to nie zostanie przetłumaczone, a jedynie przyswojone w stopniu częściowym lub całkowitym” – wyjaśnia ekspert.

I dodaje, że ma nadzieję, że słowa o podobnym podłożu nie będą robiły coraz większej kariery w języku.

„To, co można uznać za pozytywną stronę pojawienia się tego słowa, to to, że wraz z nim mamy możliwość zauważenia tego niebezpiecznego zjawiska i wypracowania odpowiednich mechanizmów, by chronić osoby, które doświadczają przemocy” – tłumaczy Mateusz Adamczyk.

źródło: cbsnews