Wsłuchaj się w swój oddech. Może on wiele powiedzieć o twoim stanie zdrowia
Nietypowy oddech sygnalizuje alergię, nadmierny stres albo nawet zakażenie wirusem HPV! Powtarzające się epizody zaburzeń oddychania są sygnałem, że w organizmie dzieje się coś złego. Konieczna jest wówczas wizyta u lekarza, który zleci odpowiednie badania i ustali przyczynę nietypowego oddechu. Nietypowego, czyli konkretnie jakiego? Oto najczęstsze zaburzenia.
Oddech przyspieszony
Normalny oddech oznacza 12–16 wdechów na minutę. Jeśli wdechów jest więcej, mamy do czynienia z oddechem przyspieszonym, fachowo nazywanym tachypnoe. Jest on typową reakcją na duży wysiłek fizyczny, a także na stres emocjonalny i na gorączkę. Jeśli jednak pojawia się nagle i towarzyszy mu nagły, ostry ból w klatce piersiowej, jest objawem odmy płucnej lub zatorowości płucnej.
Szybki, bardzo płytki i nieregularny oddech, któremu towarzyszą momenty bezdechu, to tzw. oddech Biota. To z kolei wynik zaburzeń w układzie nerwowym i pojawia się w przypadkach uszkodzenia mózgu lub rdzenia, krwawienia wewnątrzczaszkowego, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych lub guza mózgu. Ale zaniepokoić powinien nas również zbyt wolny oddech, przez lekarzy nazywany bradypnoe. Może być wynikiem zażycia środków odurzających i leków o działaniu narkotycznym oraz w przebiegu różnych chorób mózgu.
Oddech świszczący
Gdy podczas wdychania lub – częściej – wydychania powietrza słychać świsty i rzężenia, mamy do czynienia z tzw. oddechem świszczącym. Pojawia się on zazwyczaj podczas ekspozycji na alergen, gdy jest zimno, po wysiłku fizycznym lub podczas infekcji dróg oddechowych i jest oznaką, że możemy chorować na astmę oskrzelową lub przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP). Bezpośrednią przyczyną świstów jest zwężenie dróg oddechowych. Rzadziej powodem są wole tarczycy uciskające na tchawicę, brodawki krtani (spowodowane infekcją wirusem HPV), mononukleoza zakaźna związana z przerostem migdałków podniebiennych, guz zamykający światło dróg oddechowych lub choroba refluksowa.
W przypadku świszczącego oddechu lekarz zazwyczaj kieruje na tak zwaną spirometrię. Dzięki badaniu można określić objętość i pojemność płuc, a także przepływy powietrza w obrębie płuc i oskrzeli podczas różnych faz oddechu. Badanie spirometryczne jest podstawą diagnostyki astmy oraz POChP. Jeśli lekarz podejrzewa guza w obrębie dróg oddechowych, zleca RTG klatki piersiowej lub tomografię. Natomiast gdy jako przyczynę świstów podejrzewa się brodawki krtani lub przerost migdałków, konieczna jest konsultacja laryngologa.
Oddech pogłębiony
To najczęściej objaw kwasicy metabolicznej, która może być powikłaniem nieleczonej cukrzycy. Jeśli mamy do czynienia z oddechem jednocześnie pogłębionym i przyspieszonym, mówimy o tzw. hiperwentylacji. Najczęściej hiperwentylacja związana jest z atakiem paniki, co oznacza, że jest to dolegliwość przede wszystkim osób z zaburzeniami lękowymi. U osób nadmiernie emocjonalnych hiperwentylacja może wystąpić podczas napadu gniewu czy zdenerwowania.
Niekiedy hiperwentylacja może być oznaką chorób układu oddechowego (astmy oskrzelowej, zapalenia płuc, rozedmy lub raka płuc) lub chorób serca (w tym zawału). Inne możliwe przyczyny hiperwentylacji to zatrucie lekami (pochodnymi kwasu salicylowego), kwasica metaboliczna występująca w przebiegu nieleczonej cukrzycy, zapalenie mózgu. Powtarzające się epizody hiperwentylacji powinny zatem skłonić do wizyty u lekarza.
Oddech płytki
Infekcje i stany zapalne dróg oddechowych mogą powodować spłycenie oddechu. Dlatego jeśli zauważamy ten objaw u siebie, możemy podejrzewać m.in.: zapalenie oskrzeli i oskrzelików, astmę oskrzelową, POChP, a w najgorszym przypadku raka płuc. Ale oddech płytki wcale nie musi oznaczać problemów z drogami oddechowymi. Może być też związany ze schorzeniami innych narządów, np. z niewydolnością serca, dystrofią mięśniową, stwardnieniem zanikowym bocznym (ALS) albo obniżonym żołądkiem, który uciska na przeponę. Płytkie oddychanie jest także charakterystyczne dla stanu zatrucia narkotykami lub dopalaczami, jak również jest jednym z symptomów napadu lęku. Na spłycony oddech często skarżą się kobiety w trzecim trymestrze ciąży.
Konsekwencją spłyconego oddechu mogą być zaburzenia snu, przewlekłe zmęczenie, senność i drażliwość. Aby ustalić przyczynę, zazwyczaj konieczne jest wykonanie wielu badań. Jednym z nich jest pulsoksymetria umożliwiająca ocenę wysycenia krwi tlenem. Prawidłowy wynik u osób dorosłych powinien wynosić 95–99 procent.
Terapia płytkiego oddechu jest uzależniona od wywołującej go przyczyny oraz ewentualnego istnienia chorób współtowarzyszących. Najważniejszym celem leczenia jest przywrócenie prawidłowego, normalnego oddychania.
Duszność
Uczucie braku tchu najczęściej związane jest z chorobami serca. Może sugerować chorobę wieńcową, wysięk do osierdzia lub niewydolność serca. Jest także jednym z charakterystycznych objawów zawału serca.
Bezdech senny
Nietypowy oddech może pojawić się także podczas snu. Najczęściej jest to tzw. bezdech senny, czyli ustanie wentylacji płuc przez okres dłuższy niż 10 sekund lub spłycenie oddechu o co najmniej połowę. U osób cierpiących na bezdech senny w ciągu jednej nocy może dojść do nawet setki takich epizodów. Bezpośrednią ich przyczyną jest zatrzymanie – z różnych powodów – przepływu powietrza w górnych drogach oddechowych, czyli w nosie lub w tchawicy, pomimo wysilonej pracy płuc. Oprócz fizycznej przeszkody w drogach oddechowych lekarze wyróżniają dwa fizjologiczne mechanizmy powstawania bezdechów sennych – zwiotczenie podczas snu mięśni gardła, które wówczas blokują przepływ powietrza (dla tej postaci bezdechu charakterystyczne jest głośne chrapanie) lub zaburzenia w mózgowym ośrodku odpowiedzialnym za oddychanie. Zdarza się, że bezdech senny jest spowodowanym oboma tymi mechanizmami naraz.
Na bezdech senny częściej chorują mężczyźni. Ponieważ dochodzi wtedy do zmniejszenia wysycenia krwi tlenem, powoduje on chwilowe wybudzenia i rozregulowanie metabolizmu. Osoby cierpiące na bezdech senny skarżą się na wzmożoną senność i zaburzenia koncentracji w ciągu dnia, częste bóle głowy i nadciśnienie tętnicze. W diagnostyce bezdechu sennego konieczne jest przeprowadzenie badania laryngologicznego, które wykluczy lub potwierdzi istnienie przeszkody w górnych drogach oddechowych, oraz badania polisomnograficznego, które polega na obserwacji i monitorowaniu w trakcie snu.
Polecamy
Pani Anna miała zakrzep, a leczyli ją na zapalenie płuc. Pacjentka zmarła, lekarze staną przed sądem
Kierowca MPK zobaczył dławiące się dziecko. Zatrzymał autobus i ruszył na pomoc. „Nie tylko peleryna zrobi z ciebie supermana”
Tragiczna śmierć wybitnej sportowczyni. W jej tchawicy odnaleziono kawałki pokarmu
Joanna Pęksa: „Marzę, by spakować mukowiscydozę do walizki i nie pozwolić, by ograniczała moje możliwości”
się ten artykuł?
