Państwa europejskie mają obowiązek uznania związków jednopłciowych? W Strasburgu zapadł przełomowy wyrok

Wielka Izba ETPC stwierdziła, że Rosja, nie dopuszczając do zawierania związków małżeńskich przez osoby tej samej płci, złamała Europejską Konwencję Praw Człowieka. To ważne orzeczenie również dla Polski, która choć należy do Rady Europy, nie zezwala na małżeństwa jednopłciowe.

Przełomowy wyrok

Trzy pary, którym odmówiono w Rosji prawa do zawarcia małżeństwa, wniosły skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Ten przyznał im rację, orzekając, że doszło do złamania art. 8 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

Co prawda Rosja została wyrzucona z Rady Europy po ataku na Ukrainę, ale wyrok został wydany jeszcze przed inwazją zbrojną. Dlatego zgodnie z prawem międzynarodowym rosyjskie władze mają obowiązek go wykonać.

Eksperci podkreślają, że to szalenie ważne orzeczenie ponieważ dotyczy nie tylko Rosji, ale również całej Europy – w tym Polski. Od teraz państwa-sygnatariusze Europejskiej Konwencji Praw Człowieka mają obowiązek stworzyć ramy prawne dla związków jednopłciowych. To duży krok w porównaniu z 2013 r., kiedy ETPC ostatnio zajmował się sprawą związków jednopłciowych. 13 lat temu organ ten zdecydował, że choć wiele europejskich krajów uznaje małżeństwa jednopłciowe, to nie oznacza to, że wszystkie państwa w Europie powinny uznawać związki osób tej samej płci, ponieważ nie ma „powszechnej zgody w tej sprawie”.

Przez ten czas jednak podejście znacznej części Europy do związków jednopłciowych się zmieniło i wiele państw uznało, że powinny one być dozwolone. Decyzję o zatwierdzeniu małżeństw jednopłciowych (albo równorzędnej formy prawnej) podjęło aż 30 na 46 krajów należących do Rady Europy. Dlatego ETPC obrał teraz inny kierunek.

Co to oznacza dla Polski?

Obecnie jedynie 16 państw nie ma prawa, które uznaje związki jednopłciowe. Oprócz Polski należą do nich jeszcze Albania, Armenia, Azerbejdżan, Bośnia i Hercegowina, Bułgaria, Gruzja, Łotwa, Litwa, Mołdawia, Północna Macedonia, Rumunia, Serbia, Słowacja, Turcja i Ukraina. Wśród tych państw 6 krajów UE nie dają związkom jednopłciowym żadnej ochrony prawnej. To Bułgaria, Łotwa, Litwa, Rumunia, Słowacja i… Polska. Co powinno się zmienić w naszym kraju po wyroku ETPC?

„Ten wyrok nie oznacza obowiązku wprowadzenia równości małżeńskiej czy nawet rejestrowanych związków partnerskich – o czym wprost mowa w wyroku. Natomiast minimum, jakie polskie władze powinny wprowadzić, jest uznanie skutków związków zawartych za granicą: zarówno majątkowych, socjalnych, jak i np. dotyczących dzieci urodzonych w takich parach czy adoptowanych w innym kraju” – uważa Ewa Siedlecka, dziennikarka prawna, w artykule napisanym dla „Polityki”.

Według niej bardzo istotne jest stwierdzenie Trybunału, że „ochrona tradycyjnej rodziny nie może uzasadniać braku jakiejkolwiek formy prawnego uznania i ochrony par tej samej płci”. To przypomnienie, że danie równych praw jednym nie odbiera tych praw innym.