„Nie ma czegoś takiego jak orientacja (seksualna)”. Wypowiedź Kai Godek Biologiczną Bzdurą 2020 roku

To już piąta edycja cieszącego się wielkim powodzeniem plebiscytu internautów, którego pomysłodawcą jest poznański biolog Łukasz Sakowski, twórca bloga totylkoteoria.pl, gdzie od lat popularyzuje naukę i śledzi rozmaite biologiczne mity głoszone nie tylko przez laików, ale także niestety przez osoby z tytułami naukowymi.

Dorota Zabrodzka: Jak to się stało, że zdolny absolwent biologii porzucił pracę w laboratorium i zajął się prowadzeniem naukowego bloga?

Łukasz Sakowski: Uznałem, że kariera naukowa nie jest moim powołaniem, że wolę zająć się popularyzacją wiedzy, a przede wszystkim pisaniem. Kiedy próbowałem to połączyć, za każdym razem pisanie skutecznie odciągało mnie od siedzenia w laboratorium czy innej pracy związanej z ścisłym prowadzeniem badań, choć od czasu do czasu pomagam innym naukowcom i współprowadzę okołonaukowe projekty. Jako dziecko chciałem zostać biologiem i pisarzem. Jedno marzenie już spełnione.

A skąd pomysł na Biologiczną Bzdurę Roku?

Inspiracją do ogłoszenia plebiscytu był inny plebiscyt, „Klimatyczna Bzdura Roku”, organizowany przez portal naukaoklimacie.pl. Ma on zupełnie inne zasady, więc nie ma tu mowy o plagiacie. Zresztą jego organizatorzy nie mieli zastrzeżeń do podobieństwa tytułów – i tak się to zaczęło.

Na pana blogu można prześledzić rosnącą popularność plebiscytu – w 2016 roku, kiedy wygrał portal fronda.pl głoszący, że „naukowcy udowodnili doświadczalnie, że znak Krzyża zabija zarazki i zmienia optyczne właściwości wody”, na tę wypowiedź głosowało ok. 1600 osób. W ubiegłym roku Ewa Kopacz i jej zdanie o „strasznie dawnych czasach”, kiedy na ziemi ludzie kamienowali dinozaury zdobyło 21 tysięcy głosów. W tym roku zaskoczenie – Kaja Godek wygrywa zdobywając ich tylko 3518…

Głosowanie rozpoczęło się pod koniec grudnia i już po kilku dniach zauważyłem, że wśród 50 tysięcy oddanych głosów kilka tysięcy zostało zmanipulowanych za sprawą botów. Myślałem nawet o zawieszeniu plebiscytu, ale nie chciałam dokładać kolejnego niefajnego zdarzenia do niefortunnego roku 2020, więc zdecydowałem się na restart głosowania. Tym razem przy oddawaniu głosu trzeba było podać swój adres mailowy, co w znaczniej mierze eliminowało możliwość manipulacji. Głosowanie i tak trwało dziesięć dni, czyli dość długo.

Wypowiedź Kai Godek, którą mogliśmy usłyszeć na antenie telewizji Polsat w programie „Debata dnia” jest tak sprzeczna z wiedzą na temat płci biologicznej, że chyba trudno ją skomentować. Autorka zresztą na swoim facebookowym profilu zareagowała na wygraną entuzjastycznie i stwierdziła, że jej słowa „nie są żadną bzdurą, tylko faktem (…) Nie ma żadnej cząstki biologicznej, która by za tę ‘orientację’ odpowiadała. Żadnego genu, chromosomu – nic!”

Łukasz Sakowski

Co robić z taką wypowiedzią? Pogodzić się, że są na świecie ludzie mówiący rzeczy niezgodne z prawdą i że będą to robić dalej. My możemy jedynie informować. Istnieją dwie lub, zależnie od logiki podejścia, trzy orientacje seksualne: hetero- i homoseksualna oraz obie u jednej osoby, czyli biseksualna. Pojawiają się co prawda głosy o dodaniu orientacji „ekoseksualnej”, „panseksualnej”, „demiseksualnej” i innych, ale są to zjawiska pop- lub subkulturowe bądź też pojęcia opisujące inny porządek zagadnienia, a nie stricte orientacje seksualne. Aseksualizm to natomiast brak orientacji seksualnej, nie kolejna orientacja.

I na tym bym poprzestał, bo jest to po prostu logiczna konsekwencja obserwacji rzeczywistości. Tak twierdzą towarzystwa naukowe zajmujące się psychologią czy seksuologią.

A na którą spośród 12 nominowanych bzdur głosowałby Łukasz Sakowski?

To zależy, czy miałbym wybrać wypowiedź najbardziej szkodliwą, czy najbardziej fundamentalnie niezgodną z prawdą. Najbardziej szkodliwa moim zdaniem była wypowiedź prof. Romana Zielińskiego, że mRNA w szczepionkach bazujących na RNA to tak naprawdę „super wirus”, bo profesor używa swojego autorytetu naukowego do poświadczenia rzeczy niezgodnej z prawdą. Najbardziej fundamentalnie i merytorycznie nieprawdziwe są z kolei wypowiedzi Marcina Roli „Na wirusy nie da się robić szczepionek” i Joanny Scheuring-Wielgus „W momencie, kiedy płodowi zaczyna bić serce, możemy mówić o życiu”. Istnieje wiele szczepionek przeciwko wirusom, natomiast życie w biologii rozwoju i pokoleniowości, o której mówiła polityczka Lewicy, zaczyna się wraz z pierwszym podziałem komórkowym zarodka. Dla niuansów definicji życia odsyłam tu do opublikowanego ostatnio na moim blogu artykułu „Czym jest życie i kiedy się zaczyna”. Ale tak czy inaczej niezgodne z faktami są wszystkie nominowane wypowiedzi.

Wiedza, którą pan popularyzuje dostępna jest przede wszystkim w internecie. Ma pan pomysł na udostępnienie jej w innej formie?

Pod koniec roku ukaże się moją książka tłumacząca różne zjawiska z dziedziny biologii, genetyki, ewolucji, embriologii, biologii nowotworów, immunologii, ochrony przyrody i środowiska. Pierwszy rozdział będzie dotyczył metodologii naukowej.

Laureaci Biologicznej Bzdury Roku otrzymują nagrodę – szkoda, że tylko symboliczną – statuetkę Alternatywnej Zięby. Domyślam się, że inspiracją był znany popularyzator  niewiedzy medycznej, zresztą laureat BBR z 2018. Może w 2021 roku doczekamy się gali, na której Zięba mogłaby być wręczona…

– Może… Cały rok czekam na kolejne bzdury. Najlepiej wysyłać je do mnie mailem na adres totylkoteoria@gmail.com. Zachęcam też do odwiedzania  bloga – tam jest więcej dłuższych i bardziej rozbudowanych oraz pogłębionych treści, niż w mediach społecznościowych, gdzie ze względu na to, jak działają algorytmy Twittera czy Facebooka, królują obrazki i memy.