Alkohol powoduje raka. WHO apeluje, by napisy podobnej treści były umieszczane na etykietach butelek

„Udostępnianie takich informacji nie odbiera niczego konsumentom, wręcz przeciwnie, uzbraja ich w wiedzę, a wiedza to potęga” – tłumaczył ogłaszając projekt dyrektor WHO. W Polsce to nie nowość. Pierwsze próby, by na etykietach pojawiły się napisy ostrzegające przed zagrożeniami picia alkoholu w ciąży, były już kilkanaście lat temu.

Dyrektor Światowej Organizacji Zdrowia Hans Henry P. Kluege, uzasadniając inicjatywę, powołał się na badania przeprowadzone z udziałem 20 tysięcy Europejczyków w 14 krajach na temat wiedzy o szkodliwości picia alkoholu. O tym, że alkohol ma związek z rakiem piersi wiedziało tylko 15 proc. pytanych, 39 proc. łączyło alkohol z rakiem jelita grubego. Na te i inne choroby związane z alkoholem co roku umiera w UE 800 tys. osób rocznie.

Ostrzeżenia ważne dla młodych

Jak oceniają eksperci WHO, etykiety są ważne zwłaszcza dla młodszych pokoleń: „Umożliwiają one konsumentom podejmowanie świadomych decyzji, zwiększają świadomość zagrożeń dla zdrowia związanych z alkoholem, mogą zwiększyć poparcie społeczne dla polityki alkoholowej i zmniejszyć ogólną atrakcyjność produktów alkoholowych, ostatecznie wpływając na normy społeczne dotyczące picia ostrzegające o szkodliwości alkoholu są ważną częścią polityki alkoholowej i pełnią wiele funkcji” — wyjaśnia dr Gauden Galea, jeden z doradców WHO Europe.

Alkohol nie dla ciężarnych – próby zmian prawa w Polsce

W Polsce pierwsze rozmowy na temat umieszczenia etykiet na butelkach alkoholu były już w 2008 roku i dotyczyły informacji o szkodliwości picia alkoholu w ciąży. Projekt zmian w prawie trafił pod obrady komisji. „Pijany kierowca może być zabójcą”, „Picie alkoholu w młodym wieku niszczy”, „Alkohol uszkadza płód” – podczas dyskusji padały takie propozycje napisów. Projekt trafił jednak do „sejmowej zamrażarki”. W 2017 roku do Sejmu wpłynęła kolejna petycja w tej sprawie. Komisja Praw Człowieka, Praworządności i Petycji przygotowała wówczas projekt stosownej ustawy, jednak prace przerwały wybory w 2019 r.

Kolejne podejście do wprowadzenia tych zmian było jesienią ub. roku. Projekt ponownie trafił pod obrady, ale tym razem w Senacie. Wydaje się, że szanse na jego przyjęcie są spore, bo ma on poparcie ministerstw zdrowia i sprawiedliwości. Tym razem projekt idzie dalej, chce objąć obowiązkiem ostrzegającej etykiety także butelki z piwem.  Zmiana jest duża, ponieważ obecnie , informacje o szkodliwości picia umieszczane są tylko na tabliczkach w sklepach i na stoiskach.

Edukacji nigdy dość – badania o szkodliwości picia

Inicjatorzy wprowadzenia zmian w Polsce, w uzasadnieniu swojego wniosku powołują się na wnioski prowadzonej od 2007 roku przez Państwową Agencję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych kampanii informacyjnej „Ciąża bez alkoholu”. Kiedy startowano z kampanią, do picia alkoholu w ciąży przyznawało się 12,1 proc. ciężarnych. Według podobnych badań w 2017 roku – 4,8 proc. Statystyki europejskie są o wiele gorsze. Z danych z tego samego roku wynika, że picie w ciąży deklarowało 28,5 proc. Brytyjek, 26,5 proc. Rosjanek i 20,9 proc. Szwajcarek. Jak argumentują wnioskodawcy, każde źródło informacji jest ważne, by szerzyć wiedzę.

Jeśli chodzi o związek między piciem a występowaniem nowotworów, WHO uznała alkohol za czynnik rakotwórczy w 1988  roku. Oprócz raka piersi i jelita grubego, alkohol może przyczynić się także do raka przełyku, żołądka, trzustki i wątroby.  Lekarze nie mają wątpliwości, że szkodliwy jest każdy rodzaj alkoholu i nie ma maksymalnej dawki, którą można by uznać za bezpieczną.

Czy ostrzeżenia na etykietach działają?

Gdyby tym razem udało się przeprowadzić zmiany w ustawie o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, Polska byłaby czwartym krajem w UE, który wprowadza na etykiety informacje o szkodliwości picia w ciąży. Podobne rozwiązania od lat obowiązują w USA i innych krajach.  Nie ma jednak jednoznacznych badań, które wskazywałyby, że większa świadomość ciężarnych jest związana tylko z faktem istnienia etykiet.

Jeśli chodzi o informację na temat związku alkoholu z zapadaniem na choroby nowotworowe, najbliżej ich wprowadzenia w Europie jest Irlandia. Nowe prawo zacznie obowiązywać od przyszłego roku. Napisy na butelkach mają być duże i zapisane czerwoną czcionką: „Picie alkoholu powoduje raka” oraz „Alkohol powoduje choroby wątroby”. Zaawansowane prace nad podobnymi regulacjami są już w Norwegii, Tajlandii i Kanadzie. Wszędzie jednak proces ten napotyka liczne przeszkody.

Zarówno Europejski plan walki z rakiem (Beating Cancer Plan),jak i Globalny Plan Działań w zakresie Alkoholu opracowane na lata 2022-2025  są bardzo ambitne, zakładają, że dzięki napisom na etykietach, spożycie alkoholu  zostanie zredukowane o co najmniej 10 proc.

Źródło: The Lancet